facies

A New Latin Dictionary by Charlton T. Lewis Ph.D. and Charles Short, LL. D.

făcĭes, ēi (old form facies, rarely facii, Gell. 8, 14, 1: facie, Plaut. Mil. 4, 4, 36; dat. facie, facii, Gell. l. l.; plur. very rare; nom. and acc. facies, Vulg. Thren. 5, 12; id. Jer. 42, 12; dat. faciebus, Hier. Eph. 3, 5), f. [root fa- of fari, strengthened fac-; cf. fax, facetus].

I Orig., make , form , configuration , figure , shape.

A In gen. (= universa corporis forma; cf.: figura, species): Quidam faciem esse hominis putant os tantum et oculos et genas, quod Graeci προσωπον dicunt: quando facies sit forma omnis et modus et factura quaedam corporis totius, etc., Gell. 13, 29: Sardinia in Africo mari facie vestigii humani, Sall. H. ap. Gell. l. l.; Plaut. Poen. 5, 2, 151 sq.; cf. Non. 52, 27 sq.: non est formosa, cujus crus laudatur aut brachium, sed illa, cujus universa facies admirationem singulis partibus abstulit, Sen. Ep. 33; cf. Lucr. 5, 1169 sq.; Hor. S. 1, 2, 87.—

2 Of things: Dae. Dicito, quid insit, et qua facie, memorato onmia ... Pa. Sunt crepundia. Dae. Qua facie sunt? Plaut. Rud. 4, 4, 105 and 111: curvata in montis faciem circumstetit unda, Verg. G. 4, 361: haec facies Trojae, cum caperetur, erat, Ov. Tr. 1, 3, 26; cf. urbium, Plin. Ep. 2, 17 fin. : antequam Vesuvius faciem loci verteret, Tac. A. 4, 67: arboris, Plin. 12, 14, 31, § 55: vehiculi, Gell. 15, 30, 3: alia illi caeli, Plin. 6, 17, 21, § 58: ossa contusa in faciem pulveris, Gell. 10, 18, 3: longa quibus facies ovis erit, Hor. S. 2, 4, 12 et saep. —

3 Prov.: verte omnes tete in facies, i. e. resort to every expedient (an expression borrowed from, and alluding to, the changes of Proteus), Verg. A. 12, 891.—

B In partic., face , visage , countenance (most freq. in class. Lat.; syn.: os, vultus, frons, lineamenta): facies homini tantum: ceteris os aut rostra, Plin. 11, 37, 51, § 138: in facie vultuque nostro cum sint decem aut paulo plura membra, etc., id. 7, 1, 1, § 8: non quaeruntur ea, quae nobis non possumus fingere, facies, vultus, sonus, Cic. de Or. 1, 28, 127: prorsus in facie vultuque vecordia inerat, Sall. C. 15, 5: qua facie, qua statura, Cic. Phil. 2, 16, 41: uretur facies; urentur sole capilli, Tib. 1, 9, 15: cf. id. 1, 5, 43: sumit utrumque Inde habitum facies, Juv. 9, 20: peregrina, Plaut. Ps. 4, 2, 9; cf.: affers faciem novam, Cic. Fl. 29, 70: liberali (homo), Ter. Eun. 473: egregiā (virgo), of rare beauty , id. Phorm. 100: hispida, Hor. C. 4, 10, 5: cicatricosa, Quint. 4, 1, 61: adversa, id. 2, 13, 9: curvo nec faciem litore demovet, Hor. C. 4, 5, 14: de facie quidem nosti, Cic. Pis. 32, 81: recta facie loqui, i. e. boldly , Juv. 6, 401 et saep.—Poet.: cura dabit faciem, facies neglecta peribit, a beautiful face , beauty , Ov. A. A. 3, 105.— Prov.: perfricare faciem, to lay aside shame , Plin. H. N. praef. § 4; cf. Quint. 11, 3, 160.

II Trop., external form , look , condition , appearance (class.): set qua faciest tuus sodalis, Plaut. Capt. 3, 4, 113; id. Rud. 2, 7, 7: fateantur, in Maeandrii persona esse expressam faciem civitatis, Cic. Fl. 22, 13; cf.: (C. Popilius) senatus faciem secum attulerat auctoritatemque Populi Romani, id. Phil. 8, 8, 23: una senum facies, cum voce trementia membra, etc., Juv. 10, 198: quibus rebus immutata facies urbis erat, Sall. C. 31, 1: loci, Tac. A. 4, 67: formam quidem ipsam et tamquam faciem honesti vides, Cic. Off. 1, 5, 14; Quint. 3, 6, 88; 4, 1, 42 Spald.: quarum (causarum) varia ac nova semper est facies, id. 2, 4, 28: plures eloquentiae facies, id. 12, 10, 69: (inventiunculae) facie ingenii blandiuntur, id. 8, 5, 22: nec ulla facies mali erat, Curt. 3, 11, 22: ad istam faciem est morbus qui me macerat, has that form , is of such a nature , Plaut. Cist. 1, 1, 73.—

2 In partic., in Tac. for the class. species, external appearance , as opposed to reality, a pretence , pretext; publici consilii facie (= specie), Tac. H. 2, 54; id. A. 13, 28; Amm. 20, 5.—

B Transf., poet. and in post-Aug. prose, for the class. aspectus, look , sight , aspect : quae scelerum facies? Verg. A. 6, 560: subita, Sil. 7, 367: decora, Plin. Pan. 56, 5: memoranda, id. ib. 35, 1: foeda, id. ib. 82, 8: vineae unam faciem contexunt, id. Ep. 5, 6, 9: exceptio, quae prima facie justa videatur, at first sight , Gai. Inst. 4, 1: prima facie, Dig. 16, 1, 13; Sen. Ep. 87, 1; id. Contr. 5, 10, 15.