paenĭtĕo (less correctly poen-), ui, no sup., ēre, 2, v. a. and impers. [root in poena, q. v.; Gr. ποινή].
I Pers.
A Act. , to cause to repent , to displease (anteclass. and late Lat.): et me quidem haec conditio nunc non paenitet, causes me no regret , Plaut. Stich. 1, 1, 50: quod male emptum est semper paenitet, Cat. ap. Plin. 18, 5, 6, § 26: paenitemini et credite Evangelio, repent , Vulg. Marc. 1, 15; id. Act. 3, 19.—
B Neutr. , to repent , be sorry : momenta certaminum assuefaciebant militem minus jam tandem aut virtutis aut fortunae paenitere suae, Liv. 22, 12, 10: etiam nunc paenitere suā sponte Aequos quam pati hostilia malle, id. 3, 2, 4: Athenienses primi paenitere coeperunt, Just. 11, 3, 3: paenituit populus, Vulg. Ecclus. 48, 16: non vult paenitere, id. Apoc. 2, 21.—Esp., in part. pres. : Lepidus paenitens consili, Sall. H. 1, 49 Dietsch: paenitens facti, Suet. Vit. 15; cf. id. Claud. 43 init. ; cf. II. A. ε and ι infra.—
II Impers.
A It repents one, etc., i. e. I , you , etc., repent; I , etc., repent , am sorry , grieve , rue , etc.
α Aliquem alicujus rei : non paenitere me consilii de tuā mansione, Cic. Att. 9, 10, 8: quem ... in eam diem vitae non paenituerat, Just. 13, 1, 5: neque te, neque quenquam arbitror tuae paeniturum laudis, App. ap. Non. 158, 5: galeatum sero duelli paenitet, Juv. 1, 170.—
β Alicujus rei alone: bonae mentis paenituisset, Sen. Q. N. 4, praef. 7: paenitebatque modo consilii, modo paenitentiae ipsius, Curt. 10, 7, 12.—
γ Aliquem alone: si eos quidem non paeniteret, Cic. Fam. 9, 5, 2.—
δ With acc. of person , foll. by inf.: efficiunt ut me non didicisse minus paeniteat, Cic. de Or. 2, 19, 77.—
ε With neutr. pron. as subj. (cf. I. B. supra; Zumpt, Gr. § 442, explains the pron. in these passages as acc., but v. Krebs, Antibarb. p. 876): sapientis est nihil, quod paenitere possit, facere, Cic. Tusc. 5, 28, 81: sequitur ut nihil paeniteat, id. ib. 5, 18, 53: quaeri oportet utrum id facinus sit, quod paenitere fuerit necesse, id. Inv. 2, 13, 43. —
ζ Foll. by rel. adverb. clause : etsi solet eum, cum aliquid fecit, paenitere, Cic. Att. 8, 5, 1.—
η With quod : valde ego ipsi, quod de suā sententiā decesserit, paenitendum puto, Cic. Att. 7, 3, 6: paenitet quod non ab adultero coepi, Quint. Decl. 335.—
θ With dat. of agent : consilii nostri ... nobis paenitendum, Cic. Fam. 9, 5, 2.—
ι Absol. : tanta vis fuit paenitendi, Cic. Tusc. 4, 37, 79: corrigere errorem paenitendo, id. Fragm. ap. Lact. 6, 24: Sallustius usque eo processit, ut non paeniturum pro non acturo paenitentiam dixerit, Quint. 9, 3, 12: paenitet et torqueor, Ov. P. 1, 2, 60; Prud. Cath. 2, 26.—
B It discontents or displeases one , i. e. one is vexed , angry , offended , dissatisfied (class.; cf. taedet).
α Aliquem alicujus rei : ut me imperii nostri paeniteret, Cic. Rep. 6, 16, 16: num hujusce te gloriae paenitebat? id. Phil. 1, 13, 33; cf. id. Rep. 3, 35, 47: num igitur, si ad centesimum annum vixisset, senectutis suae eum paeniteret? id. Sen. 6, 19: paenitere se virium suarum, Liv. 8, 23: paenituit multos vanae sterilisque cathedrae, Juv. 7, 203.—
β With quod and subj.: se paenitere, quod animum tuum offenderit, Cic. Att. 11, 13, 2.—
C It concerns , is a care to , makes anxious , dissatisfies; and with negative, it is enough , satisfies (mostly anteclass.): an paenitet te, quanto hic fuerit usui? are you not satisfied? Plaut. Ps. 1, 3, 71: paenitetne te, quot ancillas alam? id. Truc. 2, 6, 52: duas dabo, una si parum'st; et si duarum paenitebit, addentur duae, are not enough , not satisfactory , id. Stich. 4, 1, 34: an paenitebat flagitii te auctore quod fecisset adulescens? was it not enough? Ter. Eun. 1013; id. Heaut. 72; id. Phorm. 172: an paenitet vos, quod salvum atque incolumem exercitum traduxerim? Caes. B. C. 2, 32: quod a senatu quanti fiam minime me paenitet, Cic. Att. 1, 20, 2; cf.: tam diu velle debebis (discere), quoad te quantum proficias non paenitebit, id. Off. 1, 1, 2. —Hence,
A paenĭtens , entis, P. a., repenting , repentant , penitent.
α Absol. : optimus est portus paenitenti mutatio consilii, Cic. Phil. 12, 2, 7.—
β With gen.: Lepidum paenitentem consilii, Sall. ap. Charis. p. 224 P.—
γ With de : signa paenitentis de matrimonio dederat, Suet. Claud. 43.— Hence, adv.: paenĭtenter , with regret , repentantly (late Lat.): auguria paenitenter omissa, Min. Fel. Oct. 26.—
B paenĭ-tendus , a, um, to be repented of , blamable , objectionable (perh. not ante-Aug.).
1 Affirmatively: itaque hic ager sive exercetur, seu cessat, colono est paenitendus, Col. 3, 2: paenitendae rei recordatio, Sen. Brev. Vit. 10, 2.—
2 With a negative: sub haud paenitendo magistro, Liv. 1, 35, 5; 25, 6, 10; 40, 6, 3: dicta non paenitenda, Gell. 1, 3, 2: gens Flavia reipublicae non paenitenda, Suet. Vesp. 1.