valetudo

A New Latin Dictionary by Charlton T. Lewis Ph.D. and Charles Short, LL. D.

vălētūdo (vălītūdo), ĭnis, f. [valeo], habit, state, or condition of body, state of health, health, whether good or bad.

I Lit.

A In gen.: optimā valetudine uti, Caes. B. C. 3, 49: valetudine minus commodā uti, id. ib. 3, 62: integra, Cic. Fin. 2, 20, 47: bona, Lucr. 3, 102; Cic. Lael. 6, 20; Quint. 10, 3, 26; Cato R. R. 141, 3: melior, Plin. 23, 7, 63, § 120: commodior, Quint. 6, 3, 77: incommoda, Cic. Att. 5, 8, 1: infirma atque etiam aegra, id. Brut. 48, 180: quam tenui aut nullā potius valetudine, id. Sen. 11, 35: adversa, Just. 41, 6: dura, Hor. S. 2, 2, 88: confirmata, Cic. Att. 10, 17, 2; id. Q. Fr. 1, 1, 16, § 46; id. de Or. 1, 62, 265: ut valetudini tuae diligentissime servias, id. Q. Fr. 1, 1, 16, § 46: multum interest inter vires et bonam valetudinem, Sen. Q. N. 1, praef. 6.— Plur. : sic caecitas ferri facile possit, si non desint subsidia valetudinum, of different states of health , i. e. whatever they may be, Cic. Tusc. 5, 39, 113.—

B In partic.

1 A good state or condition , soundness of body , good health , healthfulness (syn.: salus, sanitas): valetudo decrescit, adcrescit labor, Plaut. Curc. 2, 1, 4: valetudo (opportuna est), ut dolore careas et muneribus fungare corporis, Cic. Lael. 6, 22: cui Gratia, fama, valetudo contingat abunde, Hor. Ep. 1, 4, 10: valetudo sustentatur notitiā sui corporis et observatione, quae res aut prodesse soleant aut obesse, Cic. Off. 2, 24, 86: melior fio valetudine, quam intermissis exercitationibus amiseram, id. Fam. 9, 18, 3: id pecus valetudinis tutissimae est, Col. 7, 22: hoc cibo ... firmitatem valetudinis custodiri, Plin. 20, 5, 20, § 42; cf.: Quaque valetudo constat, nunc libera morbis, Nunc oppressa, Manil. 3, 140; cf. also Cic. de Or. 1, 62, 265.—

2 A bad state or condition , ill health , sickness , feebleness , infirmity , indisposition (syn.: infirmitas, imbecillitas): curatio valetudinis, Cic. Div. 2, 59, 123: gravitas valetudinis, quā tamen jam paulum videor levari, id. Fam. 6, 2, 1: affectus valetudine, Caes. B. C. 1, 31: gravis auctumnus omnem exercitum valetudine tentaverat, id. ib. 3, 2: quodam valetudinis genere tentari, Cic. Att. 11, 23, 1: quod me propter valetudinem tuam ... non vidisses, id. Fam. 4, 1, 1: quod his Nonis in collegio nostro non affuisses, valetudinem causam, non maestitiam fuisse, id. Lael. 2, 8: excusatione te uti valetudinis, id. Pis. 6, 13: quibus (latere, voce) fractis aut imminutis aetate seu valetudine, Quint. 12, 11, 2: medicus quid in quoque valetudinis genere faciendum sit, docebit, id. 7, 10, 10: Blaesus novissimā valetudine conflictabatur, Plin. Ep. 2, 20, 7: major, i. e. morbus comitialis, Just. 13, 2: oculorum, Cic. Fam. 14, 4, 6: calculorum, Plin. 21, 27, 100, § 173.— Plur. : medicus regere valetudines principis solitus, Tac. A. 6, 50: valetudinibus fessi, id. H. 3, 2: quod ad febrium valitudines attinet, Plin. 23, 1, 24, § 48: graves et periculosas valetudines experiri, Suet. Aug. 81; id. Tib. 11; Vitr. 1, 4.—

II Trop. (rare but class.), of the mind, health , soundness , sanity : ii sunt constituti quasi malā valetudine animi, sanabiles tamen, Cic. Tusc. 4, 37, 80: roga bonam mentem, bonam valetudinem animi, deinde tunc corporis, Sen. Ep. 10, 4; cf.: valetudo ei neque corporis neque animi constitit, unsound state of mind , mental infirmity , Suet. Calig. 50.—Rarely without animi : qui valetudinis vitio furerent et melancholici dicerentur, Cic. Div. 1, 38, 81.—

B Of style: quos (Lysiae studiosi), valetudo modo bona sit, tenuitas ipsa delectat, Cic. Brut. 16, 64. —

III Personified: Valetudo, Health , as a divinity, Mart. Cap. 1, § 55.