diēs gen.diēī or diē (rarely diei, disyl., T., or diī, V.), m sometimes in singf.
DIV-, a day, civil day : Quae tot res in unum conclusit diem, T.: eo die, Cs.: in posterum diem, Cs.: paucos dies ibi morati, Cs.: alter et tertius dies absumitur, Ta.— Fem . (in prose only of a fixed term): diebus XXX, a quā die materia caesa est, Cs.: posterā die, S.: suprema, H.: atra, V.: tarda, O.—In phrases: paucis ante diebus, a few days earlier , S.: paucis post diebus, S.: postridie eius diei, the next day , Cs.: post diem tertium eius diei, the next day but one , L.: diem ex die exspectabam, from day to day : diem de die prospectans, L.: in dies, every day , Cs., C.: in diem rapto vivit, L.: cui licet in diem dixisse Vixi, etc., H.—Abl.diē, in a day, in one day , V.; rarely diē (i. e. cottidie or in diem), daily , V.—In dates: ante diem XII Kal. Nov., the twenty - first of October : in ante diem V Kal. Dec., till November 28.— A set day, appointed time, term : hic nuptiis dictus est dies, T.: pecuniae, C., L.: iis certum diem conveniendi dicit, Cs.: die certo, S.: negotio proxumum diem constituit, S.: conloquio decretus, O.: ad diem praestitutum venire, L.: die tuo exspectabam, etc., your fever day : supremus vitae: obire diem supremum, die , N.— Fem . (only sing.): deportandi dies praestituta: certa eius rei constituta, Cs.: stata, L.: ubi ea dies venit, Cs.: praeteritā die, quā, etc., Cs.: esse in lege, quam ad diem, proscriptiones fiant. — In the phrase, dicere diem, with dat, to impeach, lay an accusation against : diem mihi, credo, dixerat: Domitium Silano diem dixisse scimus.— A dying-day, time to die, destined time (poet.): Stat sua cuique dies, V.: Hic dolor ante diem Pandiona misit ad umbras, prematurely , O.— A natural day, day (opp. night): cum horā diei decimā venire: quantum scribam die (opp. noctibus), in the daytime : die et nocte concoqui, in a single day and night : multo denique die, late in the day , Cs.: in diem (somnum) extrahere, Ta.: exercere diem, work by daylight , V.: currūs rogat In diem, for a day , O.: diem noctemque procul navem tenuit, a day and a night , N.: Saturnalia diem ac noctem clamata, all day and all night , L.: diem noctemque, uninterruptedly , Cs.: Dies noctīsque me ames, T.: dies noctīsque iter faciens, N.: noctīs ac dies: et noctīs et dies.— With iter , of distances, a day's march, day's journey : huius silvae latitudo novem dierum iter expedito patet, forced marches , Cs.: quinque dierum iter aberant, L.— Daybreak, day : cum die, O.: ante diem, H.— An anniversary : quo die ad Aliam pugnatum, a clade Aliensem appellarunt, L.: diem meum scis esse III Non. Ian., birthday . —Meton., a day's work, event, day : is dies honestissimus nobis fuerat in senatu: dare illius diei poenas: ille dies Etruscorum fregit opes, Cs.: imponite quinquaginta annis magnum diem, Ta.— A time, space of time, period, interval : diem se ad deliberandum sumpturum, Cs.: diem tempusque forsitan ipsum leniturum iras, L.: ut sexenni die pecuniae solvantur, Cs.: in longiorem diem conlaturus, a later day , Cs.: perexigua, a brief interval : nulla, O.: (indutiarum) dies, the term , L.: messis, season , V.: Optuma aevi, period (i. e. youth ), V.: Sole dies referente siccos, season , H.: diem adimere aegritudinem hominibus, T.: diem festum Dianae per triduum agi, a festival , L.: malum in diem abiit, to a future time , T.: nos in diem vivimus, for the moment.—Light of day, daylight (poet.): Inmissus quo dies terreat umbras, O.: volumina fumi Infecere diem, O.: oriens occiduusque dies, the East and the West , i. e. the world , O.— Personified, the god of day , O.— Fem. : Venus primo Caelo et Die nata.