dŏcŭmentum, i (dŏcŭmen, Lucr. 6, 392;
I and dŏcĭmen, Ter. Maur. p. 2425 P.), n. [doceo: documenta quae exempla docendi causa dicuntur, Varr. L. L. 6, § 62 Müll.], a lesson , example (either for instruction or warning); a pattern , warning; a proof , instance , specimen , etc. (class.).
α With gen.: P. Rutilius documentum fuit hominibus nostris virtutis, antiquitatis, prudentiae, Cic. Rab. Post. 10, 27; cf. Suet. Aug. 51: humanorum casuum, Liv. 45, 40, 6: periculi, id. 1, 52, 4: fidei dare, id. 22, 39: eloquentiae dare, 45, 37: patientiae dare, Tac. Agr. 2; cf. id. H. 4, 60: judicii mei, id. ib. 1, 15: cavendae similis injuriae, Liv. 3, 50: sui dare, id. 32, 7; Curt. 7, 11, 5: multa egregii principis dare, Suet. Galb. 14; cf. Vell. 2, 42: quarum rerum maxuma documenta haec habeo quod, etc., Sall. C. 9, 4: omnis exempli, Liv. praef. § 10: esse documentum adversus aliquid, id. 9, 46, 8: satis ego documenti in omnes casus sum, id. 30, 30, 16: alicujus rei esse documento, Quint. 7, 1, 2.—
β With a rel. or interrog. clause : dederas enim, quam contemneres populares insanias, jam inde ab adolescentia documenta maxima, Cic. Mil. 8 fin. : documentum capere, quid esset victis extimescendum, id. Phil. 11, 2, 5: habeat me ipsum sibi documento, quae vitae via facillime viros bonos ad honorem perducat, id. Agr. 1, 9 fin. : quantum in bello fortuna posset, esse documento, Caes. B. C. 3, 10, 6; Liv. 45, 44: se documento futurum utrum ... an, etc., id. 3, 56 fin. ; cf. Tac. A. 13, 6 fin. : haud sane, cur ad majora tibi fidamus, documenti quicquam dedisti, Liv. 24, 8.—With acc. and inf.: ut (Cato) esset hominibus documento, ea quoque percipi posse, etc., Quint. 12, 11, 23.—
γ With ne or ut : illis documentum dabo, ne, etc., Plaut. Capt. 3, 5, 94; so, documentum esse, ne, Liv. 21, 19, 10; * Hor. S. 1, 4, 110: documento esse, ne, Liv. 7, 6, 11: ceteris, ut parcius instarent, fuere documentum, Curt. 8, 14, 14.—
δ Absol. : singulis effossis oculis domum remittit, ut sint reliquis documento, Caes. B. G. 7, 4 fin. ; Liv. 5, 51; 24, 8 fin. ; Quint. 6, 3, 10; 11, 3, 4 al.: infidus socius ... ad Fabiorum Pyrrhive proditorem tertium transfugis documentum esset, Liv. 24, 45, 3: aequitate deum erga bona malaque documenta, Tac. A. 16, 33.