furtum, i, n. [fur], theft, robbery (class. and freq.; syn.: latrocinium, raptum).
I Lit.: fures privatorum furtorum in nervo atque in compedibus aetatem agunt: fures publici in auro atque in purpura, Cato ap. Gell. 11, 18, 18: SI NOX FVRTVM FACTVM SIT, SI IM OCCISIT IVRE CAESVS ESTO, Fragm. XII. Tab. ap. Macr. S. 1, 4: verba sunt Sabini ... Qui alienam rem adtrectavit, cum id se invito domino facere judicare deberet, furti tenetur. Item alio capite: Qui alienum tacens lucri faciendi causa sustulit, furti obstringitur, sive scit cujus sit, sive nescit, Gell. 11, 18, 20 sq.; cf. Gai Inst. 3, 195; 197; Just. Inst. 4, 1, 1: furtum facere (alicui), Plaut. Rud. 4, 3, 15; 18: Strato domi furtum fecit, Cic. Clu. 64, 179; Quint. 3, 6, 49; 5, 10, 16; Dig. 47, 2, 69 et saep.: furti se et illum astringere, Plaut. Rud. 4, 7, 34; cf.: furti se alligare, Ter. Eun. 809: in furto comprehensus, Caes. B. G. 6, 16 fin. : furti teneri, Dig. 47, 2, 78: furti agere, ib.: furti condemnare, Gell. 11, 18, 24: furti reus, Quint. 4, 2, 51; 7, 2, 29 et saep.: furtum erat apertum: cujus rei furtum factum erat? Cic. Rosc. Com. 9, 26 sq.: ubi oves furto periere, Hor. Ep. 1, 7, 86: callidum (Mercurium), quicquid placuit, jocoso Condere furto, id. C. 1, 10, 8.—
II Transf.
A Concr., a stolen thing : quae (furta) sine portorio Syracusis erant exportata, Cic. Verr. 2, 2, 70, § 171: quid est turpius ingenuo quam in conventu maximo cogi furtum reddere, id. ib. 2, 2, 24, § 58: dum (puer) furta ligurrit, Hor. S. 2, 4, 79.—
B A secret action , crafty deceit , trick , artifice , stratagem (mostly poet. and in post-Aug. prose).
1 In gen.: etiam si, quid scribas, non habebis, scribito tamen, ne furtum cessationis quaesivisse videaris, a secret excuse , pretext , Q. Cic. ap. Cic. Fam. 16, 26, 2: nec obsides, pignus futuros furto et fraude agendae rei, posceret, Liv. 43, 10, 3; cf.: haud furto melior, sed fortibus armis, Verg. A. 10, 735: furto, non proelio opus esse, Curt. 4, 13; 4, 4, 15; cf. also: furtum armorum, Sil. 17, 91: (fugam) abscondere furto, Verg. A. 4, 337: furto laetatus inani, id. ib. 6, 568: nec semel ergo mihi furtum fecisse licebit? i. e. to eat in secret , Mart. 5, 50, 5.— In plur.: furtis incautum decipit hostem, Ov. M. 13, 104: furta belli, Sall. Fragm. ap. Serv. Verg. A. 11, 515; and ap. Non. 310, 15 (Hist. 1, 86 Dietsch); Verg. A. 11, 515.— Hence,
b furtō , adv., i. q. furtim, by stealth , secretly , = λάθρα: non ego sum furto tibi cognita, Ov. H. 6, 43: obsides Porsenae dedistis; furto eos subduxistis, Liv. 9, 11, 6: (hyaenae) gravidae latebras petunt et parere furto cupiunt, Plin. 8, 30, 46, § 108.
2 In partic., stolen or secret love , intrigue (mostly in plur.): plurima furta Jovis, Cat. 68, 136 and 140; so in plur., Tib. 1, 2, 34; Prop. 2, 30 (3, 28), 28; Verg. G. 4, 346; Ov. M. 1, 606; 3, 7; 9, 558 al.: hoc certe conjux furtum mea nesciat, Ov. M. 2, 423; so in sing., id. ib. 1, 623; 3, 266; Verg. A. 6, 24; Sil. 7, 487; 13, 615 al.