grātŭlor, ātus, 1, v. dep. n. and a. [gratus].
I To manifest one's joy , i. e. to wish a person joy , to congratulate; or to rejoice (freq. and class.; cf. grator).—Constr., alicui , ( alicui ) de aliqua re or aliquid , quod , rarely in , pro aliqua re , aliqua re , alicui rei , an object-clause , or absol. : unum illud nescio, gratulerne tibi, an timeam, etc., Cic. Fam. 2, 5, 2; cf. id. ib. 2, 9, 1: gratulor tibi, mi Balbe, vereque gratulor, id. ib. 6, 12, 1: ipse mihi gratulatus sum, id. ib. 3, 11, 2: sibi, Vell. 2, 104, 3; Plin. Ep. 5, 15, 6: quod mihi de filia et de Crassipede gratularis, agnosco humanitatem tuam, Cic. Fam. 1, 7, 11; cf.: quod mihi de nostro statu, etc., gratularis: minime miramur, etc., id. ib. 1, 7, 7; 1, 7, 11: ego vero vehementer gratulor de judicio ambitus, id. ib. 3, 12, 1: legatio de victoria gratulatum venit, Liv. 45, 13, 12: Caesare interfecto M. Brutus Ciceronem nominatim exclamavit atque ei recuperatam libertatem est gratulatus, congratulated him on the restoration of liberty , Cic. Phil. 2, 12, 28; cf.: ei voce maxima victoriam gratulatur, id. Verr. 1, 7, 19: mihi gratulatus es illius diei celebritatem, id. Att. 5, 20, 1 (but cf. Krebs, Antibarb. p. 507): Sejanum oppressum, Suet. Claud. 6: Athenienses victoriam gratulabantur, Curt. 4, 8, 12: civitates quae gratulatae illi sibique victoriam fuerant, Just. 8, 3 init. : gratulor tibi pro amicitia nostra, Sall. J. 9, 2: tibi pro opportunitate temporis gratulor, quod, etc., Cic. Fam. 15, 14, 3; cf.: tamen, quod abes, gratulor, id. ib. 2, 5, 1; 4, 14, 1; 13, 73, 1; id. Sest. 8, 20; Curt. 6, 7, 15; 8, 12, 17; Tac. H. 4, 64; Suet. Tib. 9: tibi etiam in hoc gratulor, Cic. Planc. 37, 91; cf.: qua in re tibi gratulor ita vehementer, id. Fam. 6, 11, 1: temporibus nostris gratulare pro ingenio tali, Plin. Ep. 4, 27, 5: gratulor tibi affinitate viri mediusfidius optimi, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13, 1: vires ejus sibi accessisse gratulabatur, Just. 13, 5, 15; Val. Max. 3, 1, 2: tota mihi mente tibique Gratulor, ingenium non latuisse tuum, Ov. Tr. 1, 9, 54; cf.: ego me nunc denique natum Gratulor, congratulate myself , id. A. A. 3, 122: ipse mihi gratulatus sum, Cic. Fam. 3, 11, 2: gratulor victoriae suae, id. ib. 4, 8, 1: felicitati tuae, id. ib. 9, 14, 7: itaque inter se impii cives, quasi vicissent, gratulabantur, id. Phil. 12, 7, 18: neque enim regio fuit ulla, ex qua non publice ad me venerint gratulatum, id. Pis. 22, 51: laeto vultu gratulantes, id. Att. 8, 9, 2: gratulatum satis suo nomine, Liv. 45, 14, 4: cum gratulamur (in dicendo), Quint. 3, 4, 3: Gratulantes ex sententia, id. 8, 5, 1: gratulanti inter poenam, congratulating himself , Suet. Tib. 60: elemento gratulor, Juv. 15, 86.—
II To give thanks , render thanks , to thank , esp. a deity, =grates, gratias agere (mostly ante-class.): Juppiter, tibi, summe, tandem male re gesta gratulor, Enn. ap. Non. 116, 30 (Trag. v. 242 Vahl.); cf.: eamus Jovi maximo gratulatum, Scip. Afric. ap. Gell. 4, 18, 3: gratulor divis, Afran. ap. Prisc. p. 804, and ap. Non. 116, 33: deos gratulando obtundere, Ter. Heaut. 879: dis immortalibus, M. Cato ap. Cic. Fam. 15, 5, 2: quapropter illi dolori gratulor, Quint. 6 praef. § 8 Spald.