impar (inp-), ăris (abl. sing. impari; but, metri grat., impare, Verg. E. 8, 75; id. Cir. 372; gen. plur. imparium, Cels. 3, 4 al.), adj. [2. in-par], uneven, unequal, dissimilar in number or quality (cf. dispar, dissimilis).
I In gen. (class.): stellarum numerus par an impar sit, nescitur, Cic. Ac. 2, 10, 32: congressus impari numero, Caes. B. C. 1, 40, 6; 1, 47, 3: numero deus impare gaudet, Verg. E. 8, 75 Serv.; cf.: imparem numerum antiqui prosperiorem hominibus esse crediderunt, Paul. ex Fest. p. 109 Müll.: (sonus) intervallis conjunctus imparibus, Cic. Rep. 6, 18; cf. Lucr. 5, 683: qui Musas amat impares, Hor. C. 3, 19, 13: imparibus carmina facta modis, i. e. hexameters and pentameters , Ov. Tr. 2, 220: impares tibiae numero foraminum discretae, Paul. ex Fest. p. 109 Müll.: ludere par impar, even or odd , Hor. S. 2, 3, 248: mensae erat pes tertius impar: Testa parem fecit, Ov. M. 8, 662: formae atque animi, Hor. C. 1, 33, 11; cf. formae, id. S. 2, 2, 30: si toga dissidet impar, Rides, uneven , awry , id. Ep. 1, 1, 96: acer coloribus impar, i. e. partycolored , Ov. M. 10, 95: quos quidem ego ambo unice diligo: sed in Marco benevolentia impari, Cic. Fam. 5, 8, 4: leges, Quint. 7, 7, 6: ad exhortationem praecipue valent imparia, id. 5, 11, 10.—
β With dat.: nil fuit umquam sic impar sibi, Hor. S. 1, 3, 19.—
II In partic. (with the accessory notion of smaller, inferior), unequal to , not a match for , unable to cope with a thing; inferior , weaker (so perh. not till after the Aug. period).
α With dat.: Phthius Achilles, Ceteris major, tibi (Apollini) miles impar, Hor. C. 4, 6, 5; Suet. Dom. 10: derepente velut impar dolori congemuit, unable to support his grief , Suet. Tib. 23: muliebre corpus impar dolori, Tac. A. 15, 57; cf.: senex et levissimis quoque curis impar, id. ib. 14, 54: Pygmaeus bellator impar hosti, Juv. 13, 169: optimatium conspirationi, Suet. Caes. 15: militum ardori, id. Oth. 9: bello, Tac. H. 1, 74: sumptui, Dig. 3, 5, 9: impar tantis honoribus, Suet. Tib. 67.—
β With abl. specif. (not ante-Aug.): sed viribus impar, Ov. M. 5, 610; cf.: par audaciā Romanus, consilio et viribus impar, Liv. 27, 1, 7: omni parte virium impar, id. 22, 15, 9: nec facies impar nobilitate fuit, Ov. F. 4, 306: Batavi impares numero, Tac. H. 4, 20: obsessi et impares et aqua ciboque defecti, Quint. 3, 8, 23.—
γ Absol. : juncta impari, to an inferior in rank , Liv. 6, 34, 9; cf.: pater consularis, avus praetorius, maternum genus impar, Tac. H. 2, 50: Julia Tiberium spreverat ut imparem, not her equal in birth , id. ib. 1, 53: simul odiorum invidiaeque erga Fabium Valentem admonebatur, ut inpar apud Vitellium gratiam viresque apud novum principem pararet, id. ib. 2, 99.—
B Inequitable , unjust : videbam quam inpar esset sors, cum ille vobis bellum pararet, vos ei securam pacem praestaretis, Liv. 42, 13, 5.—
C Poet. transf., unequal , i. e. beyond one's strength , which one is not a match for : judice sub Tmolo certamen venit ad impar, to the unequal strife , Ov. M. 11, 156: pugna, Verg. A. 12, 216; cf.: imparibus certare, Hor. Epod. 11, 18.—
β With inf.: magnum opus et tangi nisi cura vincitur impar, Grat. Cyn. 61.—* Adv.: impărĭter , unequally : versibus impariter junctis, i. e. in hexameters and pentameters , Hor. A. P. 75.