interprĕtor, ātus (in tmesi: inter quaecumque pretantur, Lucr. 4, 832), 1, v. dep. [interpres], to explain, expound, interpret, give expression to, translate; to understand, conclude, infer, appreciate, recognize, comprehend.
I In gen. (class.): tuae memoriae interpretari me aequom censes, Plaut. Ep. 4, 1, 29: nec quidquam aliud est philosophia, si interpretari velis, quam studium sapientiae, Cic. Off. 2, 2, 5: jus, id. Leg. 1, 4, 14: monstra aut fulgura, id. Div. 1, 6, 12: somnia, id. ib. 1, 23, 46: sapienter, id. Dom. 1, 1: cetera de genere hoc, Lucr. 4, 832: aliquid mitiorem in partem, id. Mur. 31, 64: felicitatem alicujus grato animo, id. Brut. 1: male bene dicta, id. N. D. 3, 31, 77: grate beneficia, Plin. Ep. 2, 13: male beneficium fortunae, Sen. Ep. 63: voluntatem alicujus, Cic. Inv. 2, 47, 139: sententiam alicujus, id. Tusc. 3, 17, 37: epistolam alicujus, id. Att. 15, 28: qui scriptum recitet et scriptoris voluntatem non interpretetur, Auct. Her. 2, 10, 14: medio responso spem ad voluntatem interpretantibus fecerat, Liv. 39, 39: obscure dicta, Quint. 3, 4, 3: aenigmata, id. 8, 6, 53: leges, id. 3, 6, 87: versus, id. 1, 9, 2: ἀλληγορία, quam inversionem interpretamur, translate , id. 8, 6, 44; 2, 15, 25; Suet. Gramm. 1: ut plerique ... viso aspectoque Agricola quaererent famam, pauci interpretarentur, few understood him , Tac. Agr. 40: jussa ducum interpretari quam exsequi malle, id. H. 2, 39.—With inf.: reditu enim in castra, liberatum se esse jurejurando, interpretabatur, Cic. Off. 3, 32, 113: pomoerium verbi vim solam intuentes postmoerium interpretantur esse, Liv. 1, 44, 4: victoriam ut suam, claimed as his own , Vell. 2, 80, 2: nolite consilium ex necessitate, nec voluntatem ex vi interpretari, Cic. Rab. Post. 11, 29: virtutem ex consuetudine vitae, id. Lael. 6, 21: Chaldaeos interpretatos imperium Persarum ad eos transiturum, interpret signs , etc., i. e. predict , foretell , Curt. 3, 3, 6; Suet. Aug. 44; id. Galb. 8.—
II Esp.
A To decide , determine : neque, recte, an perperam, interpretor, Liv. 1, 23, 8.—
B Memoriae alicujus, to assist one’s memory , Plaut. Ep. 4, 1, 25.—
C To translate : recte sententiam (v. the context), Cic. Fin. 2, 7, 20.—
D Diabolo, to ascribe to the devil , Tert. Verg. Vel. 15.☞ In pass. sense : scripturae, quae male de Hebraicis interpretata sunt, Lact. 4, 7, 7: ex quo ita illud somnium esse interpretatum, ut, etc., Cic. Div. 1, 25, 53: flumen Naarmalcha, quod amnis regum interpretatur, Amm. 24, 6.— interprĕtātus , a, um, P. a., explained , translated (class.): nomen, Cic. Leg. 2, 12, 29: haec ex Graeco carmine interpretata recitavit, Liv. 23, 11, 4; 45, 29, 3.