munio

A New Latin Dictionary by Charlton T. Lewis Ph.D. and Charles Short, LL. D.

mūnĭo (old form moenio, v. below), īvi or ĭi, ītum, 4 (fut. munibis for munies, Veg. Vet. 1, 10, 5), v. a. [moenia, lit. to wall; hence], to build a wall around, to defend with a wall, to fortify, defend, protect, secure, put in a state of defence (class.).

I Lit.: arcem ad urbem obsidendam, Nep. Tim. 3, 3: palatium, Liv. 1, 7: locum, Caes. B. G. 1, 24, 3.—With abl.: Alpibus Italiam munierat ante natura, Cic. Prov. Cons. 14, 34: domum praesidiis, id. Cat. 1, 4, 10: castra vallo fossāque, with palisades and a trench , Caes. B. G. 2, 5: locum muro, id. ib. 29.—With a homogeneous object, prov.: magna moenis moenia, you are undertaking a great thing , Plaut. Mil. 2, 2, 73: duovir urbis moeniendae, Inscr. Orell. 7142.— Absol. : quod idoneum ad muniendum putarent, for fortifying , i. e. for use in the fortifications , Nep. Them. 6, 21; Hirt. B. G. 8, 31. —Also, to surround, guard , for the protection of other things: ignem ita munire ut non evagaretur, Mos. et Rom. Leg. Coll. 12, 7, 7.—

B Transf.

1 In gen., to defend, guard, secure, protect, shelter : Pergamum divinā moenitum manu, Plaut. Bacch. 4, 9, 2: hortum ab incursu hominum, Col. 11, 3, 2: spica contra avium morsūs munitur vallo aristarum, Cic. Sen. 15, 51: hieme quaternis tunicis et tibialibus muniebatur, he defended, protected, covered himself , Suet. Aug. 82. —

2 To make a road, etc., i. e. to make passable by opening, repairing, or paving it: quasi Appius Caecus viam munierit, Cic. Mil. 7, 17: rupem, Liv. 21, 37: itinera, Nep. Hann. 3, 4: TEMPE MVNIVIT, Inscr. Orell. 587. —

II Trop.

A To guard, secure, strengthen, support (cf.: fulcio, sustineo): meretriculis Muniendis rem cogere, to maintain, support , Plaut. Truc. 2, 2, 54 (dub.; Speng. moenerandis; v. munero).— Am strengthening myself : munio me ad haec tempora, Cic. Fam. 9, 18, 2: imperium, to secure , Nep. Reg. 2, 2: muniri adversus fraudes, to secure one's self , Plin. 37, 13, 76, § 198 (dub. moneri, Jahn): se contra ruborem, Tac. Agr. 45: se multorum benevolentiā, Cic. Fin. 2, 26, 84: se contra perfidiam, id. Fam. 4, 14, 3: aliquid auctoritate, Vell. 2, 127, 2: domum terrore, Plin. Pan. 48, 3.—

B Munire viam, to make or open a way : haec omnia tibi accusandi viam muniebant, prepared the way for your accusation , Cic. Mur. 23, 48: sibi viam ad stuprum, id. Verr. 2, 1, 25, § 64.

VIII —Hence, mūnītus , a, um, P. a., defended, fortified, protected, secured, safe (class.): nullius pudicitia munita contra tuam cupiditatem et audaciam posset esse, Cic. Verr. 2, 5, 15, § 39.— Neutr. plur . munita as subst.: munita viāi, fortification or breastwork of the mouth (cf. Homer. ἕρκος ὀδόντων), the lips , Lucr. 3, 498.— Comp. : se munitiorem ad custodiendam vitam suam fore, Cic. Q. Fr. 2, 3, 3.— Sup. : munitissima castra, Caes. B. G. 4, 55.—Adv.: mūnītē , securely, safely (ante-class.): munitius, Varr. L. L. 5, § 141. Müll.

Related Words