muto

A New Latin Dictionary by Charlton T. Lewis Ph.D. and Charles Short, LL. D.

mūto, āvi, ātum (arch. subj. mutassis, Plaut. Aul. 3, 6, 49; inf. pass. mutarier, id. Men. prol. 74), 1, v. a. and n. freq. [moveo].

I Prop., to move, to move away or from its place, to move to a place (rare): neque se luna quoquam mutat, does not move, does not budge , Plaut. Am. 1, 1, 117: illa tamen se Non habitu mutatve loco, does not quit her dress or her dwelling , Hor. S. 2, 7, 64: ne quis invitus civitate mutetur, be forced to leave, be driven from , Cic. Balb. 13, 30: hinc dum muter, if I can only get away from here , Ov. Tr. 5, 2, 73.—

II Transf.

A Of change in the thing spoken of itself.

1 In gen.

a Act., to alter, change a thing (freq. and class.; cf. vario): sententiam mutare numquam, Cic. Mur. 29, 61: ego rogatus mutavi consilium meum. id. Fam. 4, 4, 4: consuetudinem dicendi, id. Brut. 91, 314: mentes vestras voluntatesque, id. Prov. Cons. 10, 25: cum testamentum mutare cuperet, id. Clu. 11, 31: propositum. Petr. 116: ne haec mutet fidem, Plaut. Mil. 4, 1, 36: nequeo exorare ut me maneat et cum illo ut mutet fidem, Ter. Phorm. 512: tabulas, to alter one's will , Juv. 14, 55.— Absol. : natura nescia mutari, incapable of change , Juv. 13, 240. —With ob : mutatum jus ob unius feneratoris libidinem, Liv. 8, 28, 1: facilem mutatu gentem, Tac. A. 14, 23.—With ad : gubernatori ad incursus tempestatum ... ratio mutanda est, Quint. 10, 7, 3: ad singulas paene distinctiones vultus mutandus est, id. 11, 3, 47.—With Gr. acc.: mutata suos flumina cursus, Verg. E. 8, 4: negat quicquam ex Latinā ratione mutandum, Quint. 1, 5, 89.—With cum : cum illo fidem, Ter. Phorm. 512 supra; more freq. cum aliquā re, to change with or under the influence of a thing : facies locorum cum ventis simul mutatur, Sall. J. 78, 3: qui cum fortunā non animum mutāsset, Vell. 2, 82, 2: quarum uvarum vini jucunditas cum regione mutatur, Col. 3, 2, 16; Ambros. in Abrah. 2, 10, 68.—With in and acc.: bona facile mutantur in pejus, Quint. 1, 1, 5.—With ex : nisi forte non ex Graeco mutantes, etc., Quint. 3, 4, 14: ex feminis mutari in mares, Plin. 7, 4, 3, § 36. —With de : de uxore nihil mutat, Ter. And. 949.—With ab : quantum mutatus ab illo Hectore, Verg. A. 2, 274: longe mutatus ab illo Sampsone, qui, etc., Ambros. Spir. Sanc. 2, prol. § 13.—Non mutat, with rel.-clause, it makes no difference : nec mutat confestim, an interjecto tempore, fidem suam adstrinxerunt, Pap. Dig. 46, 1, 52, § 2. —With abl. instrum . (poet.): ut silvae foliis pronos mutantur in annos, Hor. A. P. 60.—

b Neutr. , = mutari, to alter, change : quantum mores mutaverint argumentum, Liv. 39, 51, 10: postquam mutabat aestus, Tac. A. 2, 23; 12, 20: annona ex ante convectā copiā nihil mutavit, Liv. 5, 13, 1: mox in superbiam mutans, Tac. A. 12, 29: adeo animi mutaverant, ut clariorem inter Romanos deditio Postumium ... faceret, Liv. 9, 12, 3: tantum mutāsse fortunam, ut, etc., id. 29, 3, 10; 39, 51, 10.—

β To differ, be different : pastiones hiberno ac verno tempore hoc mutant, Varr. R. R. 2, 2, 12: quantum mutare a Menandro Caecilius visus est, Gell. 2, 23, 7.—

γ Of style, to vary : an ego ... poetis, et maxime tragicis concederem, ut ne omnibus locis eādem contentione uterentur, crebroque mutarent? etc., Cic. Or. 31, 109.—

2 In partic.

a To change the color of, to color, dye (cf.: inficio, imbuo): aries jam suave rubenti Murice, jam croceo mutabit vellera luto, Verg. E. 4, 44: nec lanarum colores, quibus simplex ille candor mutatus est, elui possunt, Quint. 1, 1, 5.—

b To change for the better, make better, to improve : placet tibi factum, Micio? Mi. : non, si queam mutare, Ter. Ad. 737.—

c To change for the worse; pass. , of wine, to spoil, turn , etc.: ac, nisi mutatum, parcit defundere vinum, Hor. S. 2, 2, 58: melle mutatum (sc. balsamum), adulterated , Plin. 12, 25, 54, § 122.—

B Of change in its relation to other things, etc.

1 In gen., to change one thing, etc., for another: mutatis ad celeritatem jumentis, Caes. B. C. 3, 11: vestimenta mutanti tunica ardere visa est, Suet. Tib. 14: calceos et vestimenta, Cic. Mil. 10, 28.—Esp. freq.: mutare vestem, to change one's dress: An. Muta vestem. Ch. Ubi mutem? ... An. Eamus ad me. Ibi proximum'st ubi mutes, Ter. Eun. 609 sqq.: mutando nunc vestem, nunc tegumenta capitis, Liv. 22, 1, 3; Sen. Ep. 18, 2.—Esp., to put on the garb of mourning, of humility , etc.: pro me praesente senatus hominumque praeterea viginti millia vestem mutaverunt, Cic. post Red. ad Quir. 3, 8: non modo ut vestem mutaret, aut supplex prensaret homines, sed, etc., Liv. 2, 61; 8, 37, 9; Cic. Sest. 11, 26; Hor. C. 1, 35, 23.—

2 Esp.

a Mutata verba, i. e. figurative : mutata (verba), in quibus pro verbo proprio subicitur aliud, quod idem significet, sumptum ex re aliquā consequenti, Cic. Or. 27, 92.—

b Of style, to vary, alter : reliquum est ut dicas de conversā oratione atque mutatā, Cic. Part. Or. 7, 23: genus eloquendi ... mutatum, id. ib. 5, 16.—

c Of one's assertion or promise: quod dixi semel, hau mutabo, will not break my word , Plaut. Bacch. 5, 2, 90.—

d Of place, to change, shift, alter : locum ex loco mutans (sc. typhon) rapidā vertigine, Plin. 2, 48, 49, § 132; cf.: quod nec injussu populi mutari finibus posset, to be removed , Liv. 5, 46, 11: exsules sunt, etiam si solum non mutārunt, i. e. gone into exile , Cic. Par. 4, 31: jussa pars mutare Lares et urbem Sospite cursu, Hor. C. S. 39.—

C Of common or reciprocal relations, to interchange, exchange .—With cum : cum amplificatione vectigalium nomen Hieronicae legis mutare, Cic. Verr. 2, 3, 8, § 19: ut vestem cum illo mutem, Ter. Eun. 572: ne cujus suorum popularium mutatam secum fortunam esse vellent, Liv. 21, 45, 6.—With pro : C. Hostilio pro Etruriā Tarentum mutaverant (sonatus) provinciam, pro Tarento Capuam mutaverunt, Liv. 27, 35, 14: non debere eum incerta pro certis mutare, Sall. J. 83, 1: mutatos pro Macedonibus Romanos dominos, Liv. 34, 49, 6.—With abl. of that for which the exchange , etc., is made : quid terras alio calentes Sole mutamus (patriā), Hor. C. 2, 16, 19: victoriae possessionem incertā pace mutāsse, Liv. 9, 12, 2; also with abl. of that given in exchange , etc.: victrice patriā victam mutari, id. 5, 30, 3.—So esp. of trading, etc., to exchange, barter, sell , etc.: coepit captivos conmercari Aleos, si quem reperire possit, qui mutet suum, Plaut. Capt. prol. 28; cf.: homines captivos conmercatur, si queat Aliquem invenire, suum qui mutet filium, id. ib. 1, 1, 33; 1, 2, 68: hic mutat merces surgente a sole, etc., Hor. S. 1, 4, 29: mutandi copia, Sall. J. 18, 5.—With abl.: uvam Furtivā mutat strigili, Hor. S. 2, 7, 109: suburbanis lactens porcus aere mutandus est, Col. 7, 9, 4: caetera reponantur, vel aere mutentur, id. 8, 5, 4: aere mutandi sunt (sc. apri), id. 9, 1, 7: quamvis Milesia magno Vellera mutentur, Verg. G. 3, 307; so with cum and pers. with whom the exchange is made : eaque mutare cum mercatoribus vino advecticio, Sall. J. 44, 5.—With inter : mutare res inter se instituerant, Sall. J. 18, 9.—

D To forsake, abandon, leave : mutare, derelinquere, Non. p. 351, 1: expertum jam principem anxii mutabant, Tac. H. 3, 44: mihi non persuadetur ... mutem meos, Lucil. ap. Non. 351, 3: mutataque sidera pondus Quaesivere suum, i. e. forsaken or abandoned by the gods , Petr. poët. 124, 264.

XXII —Hence, mūtā-tus , a, um, P. a., changed , i. e. different, successive : quae (facies) mutatis inducitur atque fovetur Tot medicaminibus, Juv. 6, 472.

Related Words