pars

A New Latin Dictionary by Charlton T. Lewis Ph.D. and Charles Short, LL. D.

pars, partis (gen. sing. PARTVS, Inscr. Corp. Lat. 197, 12; acc. partim, Cic. de Or. 2, 22, 94; Liv. 26, 46, 8; 31, 36, 9; 23, 11, 11; Sall. J. 89, 1; id. H. 2, 41, 1; v. infra fin.; abl. parti, Plaut. Men. 3, 2, 14; Varr. R. R. 1, 13, 5; Lucr. 1, 1113; 4, 515; nom. plur. parteis, Varr. L. L. 5, 4, 21; gen. plur. partum, Caes. ap. Charis. p. 114 P.), f. [root por; Gr. ἔπορον, gave; πέπρωται, is given, destined; Lat. portio; cf. parare], a part, piece, portion, share, etc.

I In gen.: ne expers partis esset de nostris bonis, Ter. Heaut. 652: urbis, imperil, Cic. Verr. 2, 5, 32, § 84: duae partes frumenti, id. ib. 2, 3, 19, § 48: magnas partes habuit publicorum, id. Rab. Post. 2, 4: dare partes amicis, id. ib.: Belgae pertinent ad inferiorem partem fluminis Rheni, Caes. B. G. 1, 1: copias in quattuor partes distribuerat, Sall. J. 101, 3: locare agrum partibus, Plin. Ep. 9, 37, 3: pars occidentalis Jordanis, the west side , Vulg. Jos. 23, 4.—

2 Magna, bona, multa, major, maxima pars, many , a good many , the majority : magna pars in iis civitatibus, Cic. Balb. 8, 21: major pars populi, id. Agr. 2, 9, 22: maxima pars hominum, Hor. S. 2, 3, 121; cf.: minor pars populi, Cic. Agr. 2, 7, 18: multa pars mei, Hor. C. 3, 30, 6.—

3 Pars, some , partitively (= partim): faciunt pars hominum, Plaut. Trin. 1, 1, 13; id. Most. 1, 2, 33; id. Capt. 2, 1, 36: pars levem ducere equitum jacturam; pars, etc., Liv. 22, 8; cf. id. 21, 7; 23; 20: pars triumphos suos ostentantes, Sall. J. 31, 10: poscebantque pericula, pars virtute, multi ferocia et cupidine praemiorum, Tac. H. 5, 11: tergora deripiunt costis et viscera nudant: Pars in frusta secant, Verg. A. 1, 212.—Rarely of a single person: cum pars Niliacae plebis, cum verna Canopi, Crispinus ventilet, etc., Juv. 1, 26.—

4 Parte, in part , partly : (poma) quae candida parte, Parte rubent, Ov. M. 3, 483: melichloros est geminus, parte flavus, parte melleus, Plin. 37, 11, 73, § 191.—Esp., with magnā, maximā, etc.: ab semisomnis ac maximā parte inermibus refringi, Liv. 9, 24, 12 Weissenb. ad loc.: invalido exercitu et magnā parte pestilentiā absumpto, id. 24, 34, 14: quod saxum magnā parte ita proclive est, id. ib.; 41, 6, 6.—

5 Pro parte, for one's share or quota , Cic. Verr. 2, 2, 59, § 145.—

6 Ex parte, in part , partly : ex parte gaudeo, Cic. Q. Fr. 3, 1, 3, § 9: de decem viris sacrorum ex parte de plebe creandis, Liv. 6, 42, 2.—Esp.,

b Ex ullā, ex aliquā, ex magnā, ex maximā parte, in any , etc., degree , measure , etc.: si ullā ex parte sententia hujus interdicti infirmata sit, Cic. Caecin. 13, 38; id. Rosc. Com. 12, 33: ex magnā parte tibi assentior, id. Att. 7, 3, 3: aut omnino, aut magnā ex parte, id. Tusc. 1, 1, 1: saucii ex magnā parte milites, Liv. 21, 56, 8: ne minimā quidem ex parte, not in the slightest degree , Cic. Off. 1, 22, 76.—

7 Multis partibus, by a great deal , much : omnibus partibus, in all respects , altogether : non multis partibus malit, Cic. Fin. 3, 11, 36: quoniam numero multis partibus esset inferior, Caes. B. C. 3, 84; 3, 80: in Hortensii sententiam multis partibus plures ituros, Cic. Fam. 1, 2, 2; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 9, 3: omnium virorum bonorum vitam omnibus partibus plus habere semper boni quam mali, in all respects , every way , Cic. Fin. 5, 31, 91.—

8 In parte, in part , partly (cf. ex parte, supra): in parte expeditior, in parte difficilior, Quint. 5, 7, 22; 11, 2, 34: in parte verum videtur, id. 2, 8, 6; 4, 5, 13; 10, 7, 25.—

9 Pro meā, tuā, suā parte, or simply pro parte (for the stronger pro virili parte, v. virilis, II. 2.), for my , your , or his share , to the best of my , your , his , etc., ability : quibus aliquid opis fortasse ego pro meā, tu pro tuā, pro suā quisque parte ferre potuisset, Cic. Fam. 15, 15, 3: pro meā parte adjuvi, ut, etc., id. ib. 5, 2, 9: sciunt ii, qui me norunt, me pro illā tenui infirmāque parte id maxime defendisse, ut, etc., id. Rosc. Am. 47, 136: quisquis adest operi, plus quam pro parte laborat, Ov. F. 4, 301.—Likewise,

10 In partem, i. q. pro parte, ἐν μέρει, for one's share , to the best of one's ability : quodsi pudica mulier in partem juvet Domum (i. e. quae ad eam proprie pertinet), Hor. Epod. 2, 39 (for which: age sis tuam partem nunc iam hunc delude, Plaut. As. 3, 3, 89 Fleck., where others read tu in partem).—

11 Acc. absol. : magnam, maximam partem, in great part , for the most part : magnam partem ex iambis nostra constat oratio, Cic. Or. 56, 189; Liv. 5, 14: maximam partem ad arma trepidantes caedes oppressit, id. 9, 37, 9: maximam partem lacte atque pecore vivunt, Caes. B. G. 4, 1.—So, bonam partem, Lucr. 6, 1249.—

12 In eam partem.

a On that side : in eam partem accipio, i. e. in that sense , Ter. Eun. 876: in eam partem peccant, quae cautior est, Cic. Rosc. Am. 20, 56.—

b On that account , with that intent , to the end that : moveor his rebus omnibus, sed in eam partem, ut salvi sint vobiscum omnes, Cic. Cat. 4, 2, 3: has litteras scripsi in eam partem, ne me motum putares, id. Att. 16, 1, 6.—

13 In aliam partem, in the opposite direction : antehac est habitus parcus ... is nunc in aliam partem palmam possidet, for the opposite quality Plaut. Most. 1, 1, 32.—

14 In utramque partem, on both sides , for and against , pro and con : nullam in partem, on neither side : in mitiorem, in optimam partem, in the most mild or most favorable manner , Cic. Att. 15, 23 init. : magna vis est fortunae in utramque partem, vel secundas ad res, vel adversas, id. Off. 2, 6, 19: neutram in partem, id. ib.: neque ego ullam in partem disputo, id. Verr. 2, 5, 3, § 6: mitiorem in partem interpretari, id. Mur. 31, 64: in optimam partem aliquid accipere, id. Att. 10, 3, 2; id. Fam. 14, 2, 3: in partem aliquem vocare, to call upon one to take his share , to summon to a division of any thing, id. Caecin. 4, 12.—

15 Nullā parte, by no means , not at all , Ov. H. 7, 110; Quint. 2, 16, 18.—

b Omni parte, and omni a and ex parte, in every respect , entirely : gens omni parte pacata, Liv. 41, 34; Hor. S. 1, 2, 38: quod sit omni ex parte ... perfectum, Cic. Lael. 21, 79: omnique a parte placebam, Ov. H. 15, 45.—

16 Per partes, partly , partially : quod etsi per partes nonnumquam damnosum est, in summā tamen fit compendiosum, Col. 1, 4, 5: per partes emendare aliquid, Plin. Ep. 2, 5, 10; Dig. 12, 1, 13.—

17 In omnes partes, in every respect , altogether : Brundusii jacere in omnes partes est molestum, Cic. Att. 11, 6, 2; id. Fam. 4, 10, 2; 13, 1, 2.

II In partic.

A A party , faction , side , etc. (usu. in plur.; syn. factio).

α Sing. : timeo huic nostrae parti, quid hic respondeat, Ter. And. 419: cum non liceret mihi nullius partis esse, Cic. Fam. 10, 31, 1: a parte heredum intraverant duo, Plin. Ep. 6, 31, 10: nec ex advocatis partis adversae judex eligendus, of the opposite party , Quint. 5, 6, 6; 7, 9, 14; 12, 9, 19 et saep.: ut alius in aliam partem mente atque animo traheretur, Caes. B. C. 1, 21.—Hence, esp.: ex alterā parte, on the other hand : omnia ex alterā parte collocata, Cic. Off. 3, 3, 11: si videatis catenas, non minus profecto vos ea species moveat, quam si ex alterā parte cernatis, etc., Liv. 22, 59, 15: idem ex alterā parte et ancilla fecit, Petr. 18 fin. : parvuli amplexi patrem tenebant. Ex alterā parte uxor maritum osculis fatigabat, Just. 23, 2, 9; cf. Cic. Or. 32, 114.—

β Plur. (class.; esp. freq. in Tac.), Cic. Phil. 13, 20, 47: erat, inquit, illarum partium, id. Quint. 21, 69: in duas partes discedunt Numidae, Sall. J. 13, 1: ita omnia in duas partes abstracta sunt, id. ib. 41, 5: mihi a spe, metu, partibus rei publicae animus liber erat, id. C. 4, 2: ducere aliquem in partes, Tac. A. 15, 51: trahere, id. ib. 4, 60: transire in partes, id. H. 1, 70. —

B In plur., a part , character , on the stage: primas partes qui aget, is erit Phormio, the first part , the principal character , Ter. Phorm. 27: cur partes seni Poëta dederit, quae sunt adulescentium, a youthful part , id. Heaut. 1; 10: esse primarum, secundarum, aut tertiarum partium, Cic. Div. in Caecil. 15, 51: servus primarum partium, id. Fl. 27, 65.—

2 Transf. beyond the lang. of the theatre, a part , function , office , duty , etc.—In plur. (class.): sine illum priores partes hosce aliquot dies Apud me habere, Ter. Eun. 151: in scribendo priores partes alicui tribuere, Cic. Q. Fr. 3, 4, 4: puero me hic sermo inducitur, ut nullae esse possent partes meae, so that I could not take a part in it , id. Att. 13, 19, 4: constantiae, moderationis, temperantiae, verecundiae partes, id. Off. 1, 28, 98: has partes lenitatis et misericordiae, quas me natura ipsa docuit semper egi libenter, id. Mur. 3, 6: partes accusatoris obtinere, id. Quint. 2, 8; id. Rosc. Am. 34, 95: tuum est hoc munus, tuae partes, etc., id. Fam. 11, 5, 3: promitto atque confirmo, me ... imperatoris suscepturum officia atque partes, id. ib. 3, 10, 8: Antonii audio esse partes, ut de totā eloquentiā disserat, id. de Or. 2, 7, 26: transactis jam meis partibus ad Antonium audiendum venistis, id. ib. 2, 4, 15; id. Att. 7, 26, 2: ut ad partes paratus veniat, qs. prepared to act his part , Varr. R. R. 2, 5; so, ad partes parati, Ov. Am. 1, 8, 87; cf. Liv. 3, 10; Gai. Inst. 4, 160; Mos. et Rom. Leg. Coll. 14, 3, 2.—In sing. (mostly post-Aug.): haec igitur tibi reliqua pars est, ... ut rem publicam constituas, etc., Cic. Marc. 9, 27: pars consilii pacisque, Tac. H. 3, 46: videri alia quoque hujus partis atque officii, Quint. 11, 3, 174: pars defensoris tota est posita in refutatione, id. 5, 13, 1: neglegentiae, humilitatis, id. 9, 4, 35 et saep. (v. Bonnell, Lex. Quint. p. 627).—

C A lot , portion , fate : hancine ego partem capio ob pietatem praecipuam? Plaut. Rud. 1, 3, 4.—

D A portion , share , of food, Petr. 33: equiti Romano avidius vescenti partes suas misit, Suet. Calig. 18.—Also, the remains of a meal , Ap. Met. 2, 24, 17. —

E A task , lesson : puer frugi est, decem partes dicit, Petr. 75, 4; 46, 3; 58, 7; Inscr. Grut. 625, 8; Inscr. Orell. 2872.—

F A part , place , region , of the earth.—In plur., Cic. Fam. 12, 7, 2: Orientis partes, id. Mur. 41, 89: in extremis ignoti partibus orbis, Ov. Tr. 3, 3, 3; cf. Ruhnk. on Ov. H. 18, 197.—

G In counting or calculating, a part , fraction; one half , one third , etc., as the context indicates: tres jam copiarum partes, fourths , Caes. B. G. 1, 12: agri partes duae, thirds , Liv. 8, 1: duabus partibus peditum amissis, id. 21, 40: mulctae novem partes, tenths , Nep. Timo l. 4.—

H A part of the body , member : nam lingua mali pars pessima servi, Juv. 9, 121.—Esp., the private parts , Ov. F. 1, 437; id. A. A. 2, 584; Auct. Priap. 30; 38; Phaedr. 4, 7.—Of a testicle , Col. 7, 11.—Hence, adv.: partim (old acc. sing. ), partly , in part , a part , some of , some.

A Lit.

α With gen.: cum partim illorum saepe ad eundem morem erat, Cato ap. Gell. 10, 13, 2: atque haud scio an partim eorum fuerint, qui, etc., id. ib. 7, 3, 16: utrum neglegentia partim magistratuum, an, etc., nescio, Quadrig. ap. Gell. 10, 13, 4: Bruttios Apulosque, partim Samnitium ac Lucanorum defecisse ad Poenos, Liv. 23, 11.—So, repeated: corpora partim Multa virum terrae infodiunt avectaque partim Finitimos tollunt in agros, Verg. A. 11, 204: partim ... partim: cum partim ejus praedae profundae libidines devorassent, partim nova quaedam et inaudita luxuries, partim etiam, etc., Cic. Pis. 21, 48: eorum autem ipsorum partim ejus modi sunt, ut, etc., id. Off. 2, 21, 9(citation?); 72; id. de Or. 2, 22, 94; 1, 31, 141: partim copiarum ad tumulum expugnandum mittit, partim ipse ad arcem ducit, Liv. 26, 46: eorum autem, quae objecta sunt mihi, partim ea sunt, etc., id. 42, 41, 2; Nep. Att. 7, 2.—

β With ex : ex quibus partim tecum fuerunt, partim, etc., Cic. Vatin. 7, 16: partim ex illis distracti ac dissipati jacent, id. Leg. 2, 17, 42: cum partim e nobis ita timidi sint, ut, etc.,... partim, etc., id. Phil. 8, 11, 32: ex dubiis partim nobis ipsis ad electionem sunt libera, partim aliorum sententiae commissa, Quint. 3, 4, 8.—

γ Absol. (so most freq.): animus partim uxoris misericordiā Devinctus, partim victus hujus injuriis, partly ,... partly; in part ,... in part , Ter. Hec. 167 sq.: partim quae perspexi his oculis, partim quae accepi auribus, id. ib. 363: amici partim deseruerint me, partim etiam prodiderint, Cic. Q. Fr. 1, 3, 5: diuturni silentii ... non timore aliquo, sed partim dolore, partim verecundiā, finem hodiernus dies attulit, id. Marc. 1, 1; Quint. 7, 1, 3: partim quod ... partim quod, etc., Caes. B. G. 5, 6, 3: partim ductu, partim auspiciis suis, Suet. Aug. 21: partim cupiditate ... partim ambitione ... partim etiam inscientiā, Quint. 12, 11, 14: Scipio dux partim factis fortibus partim suāpte fortunā quādam ingentis ad incrementa gloriae celebratus converterat animos, Liv. 29, 26, 5: postea renuntiavit foro partim pudore, partim metu, Suet. Rhet. 6.—Sometimes partim is placed only in the second member of a partitive proposition: Caesar a nobilissimis civibus, partim etiam a se omnibus rebus ornatis, trucidatus, Cic. Div. 2, 9, 23; id. Verr. 2, 2, 65, § 158.—Sometimes it corresponds to alius , quidam , etc.: bestiarum terrenae sunt aliae, partim aquatiles, aliae quasi ancipites, Cic. N. D. 1, 37, 103: multa inusitata partim e caelo, alia ex terrā oriebantur, quaedam etiam, etc., id. Div. 1, 42, 93: quibusdam placuisse mirabilia quaedam, partim fugiendas esse nimias amicitias, Cic. Am. 13, 45: castra hostium invadunt, semisomnos partim, alios arma sumentes fugant, Sall. J. 21, 2: Gaetulos accepimus, partim in tuguriis, alios incultius vagos agitare, etc., id. ib. 19, 5; 38, 3; 40, 2; cf. id. ib. 13, 2; Gell. 2, 22, 1.—

B Transf.

1 For the most part , chiefly , principally (ante-class.): mirum quin tibi ego crederem, ut ipse idem mihi faceres, quod partim faciunt argentarii, Plaut. Pers. 3, 3, 28: bubulcis obsequitor, partim quo libentius boves curent, Cato R. R. 5, 6; 6, 3. —

2 Of time, sometimes (late Lat.), Scrib. Comp. Med. 53.

Related Words