quando (old form quandod, acc. to Fest. p. 258 b Müll.), adv. and conj.
I Adv.
A Interrog. , at what time? when? Do. Venit Chaerea. Ph. Quando? Do. Hodie. Ph. Quamdudum? Do. Modo, Ter. Eun. 697; id. Heaut. 238; Cic. de Or. 1, 22, 102; id. Pis. 21, 49: o rus, quando ego te aspiciam? quandoque licebit? etc., Hor. S. 2, 6, 60; id. Epod. 9, 1; id. C. 1, 24, 8: dic mihi cras istud, Postume, quando venit? Mart. 5, 58, 2.—
B Rel. , at what time , when : non intellegitur, quando obrepat senectus, Cic. Sen. 11, 38: quaeres, quando iterum paveas, Hor. S. 2, 7, 69: quando ipsos loqui, quando advocati voce uti deceat, quartus liber continet, Quint. 11, 1, 59: expectans quando incipiendum sit, id. 11, 3, 159.—
C Indef. , at what time soever , i. e. at any time , ever , some time , some day , = aliquando, esp. after num , si , and ne : exsistit hoc loco quaestio, num quando amici novi veteribus sint anteponendi, Cic. Lael. 19, 67: ut, si quando auditum sit, prodigii simile numeretur, id. Rosc. Am. 13, 37; id. Rep. 1, 38, 59 Moser N. cr.; Ov. A. A. 2. 15: ne quando liberis proscriptorum bona patria reddantur, Cic. Rosc. Am. 50, 145: ut ne quando amare inciperemus, id. Lael. 16, 60: fuisse autem illic pluviam, ne quando quidem auditum est, Sulp. Sev. Dial. 1, 3, 4.— Strengthened by umquam , Liv. 10, 14. —
II Conj.
A Temp., when : quando esurio, tum (intestina) crepant, Plaut. Men. 5, 5, 27; Enn. ap. Fest. p. 258 Müll. (Ann. v. 416 Vahl.): tum, quando legatos Tyrum misimus, Cic. Agr. 2, 16, 41; id. Off. 2, 21, 75 (al. si quando): quando dies adveniet, quem praefata Morta est, Liv. Andron. ap. Gell. 3, 16, 11; Hor. S. 2, 2, 42; id. Epod. 16, 27; Verg. A. 6, 50.—
B Transf., causal, since then , because then (class.; v. Krebs, Antibarb. p. 971; Madv. ad Cic. Fin. 5, 8, 21; in some passages, esp. of Cic., quando has been changed to quoniam by the editors; cf. Reisig. Vorles. p. 465): quando igitur virtus est adfectio animi constans, Cic. Tusc. 4, 15, 34 B. and K.: quando igitur potest tibi Publius Geminus videri, quid habes, etc., id. Ac. 2 ( Luc. ), 26, 85: quando igitur inest in omni virtute cura quaedam, id. Fin. 5, 23, 67.—
2 In gen., since , because , seeing that , inasmuch as (= quoniam, v. Drak. ad Liv. 33, 2, 98; freq. in Liv.; otherwise mostly poet. and post-Aug.); with indic.: quando ita tibi lubet, vale atque salve, Plaut. Cist. 1, 1, 118: quando habeo multos cognatos, quid opus sit mihi liberis? id. Mil. 3, 1, 110: quando hoc bene successit, Ter. Ad. 287: duc me ad eam, quando huc veni, id. And. 818: maneamus ergo in illā eādem sententiā, quando hoc miserius esse nihil potest, Cic. Att. 9, 13, 8: nunc, quando per illam licet, Sall. J. 102, 9: volo ego illi beluae ostendere, quando adeo ferox praesultat hostium signis, Liv. 7, 10, 3; 9, 4, 8: quando injussu populi facta est, id. 9, 8, 5: quando in apertum semel discrimen evasura esset res, id. 10, 14, 8: quando id certum atque obstinatum est, id. 2, 15, 5; Quint. 5, 7, 6; cf. id. 1, 8, 9; 2, 12, 12: cur non sit orator, quando, quod difficilius est, oratorem facit, id. 12, 8, 5; cf. id. 1, 6, 18; 11, 1, 10 et saep.: validiore apud eos Arminio, quando bellum suadebat, Tac. A. 1, 57; cf. id. ib. 1, 44; 4, 6; id. H. 1, 87 et saep.—With subj.: quando senescant sata quaedam aquā, Plin. 17, 4, 3, § 28.