turbo

A New Latin Dictionary by Charlton T. Lewis Ph.D. and Charles Short, LL. D.

turbo, āvi, ātum, 1, v. a. (fut. perf. turbassit, for turbaverit, Cic. Leg. 3, 4; al. turbassitur) [turba], to disturb, agitate, confuse, disorder; to throw into disorder or confusion (freq. and class.; syn.: confundo, misceo, agito).

I Lit.: ventorum vi agitari atque turbari mare, Cic. Clu. 49, 138: aequora ventis, Lucr. 2, 1: hibernum mare, Hor. Epod. 15, 8; Ov. M. 7, 154; 14, 545 al.: eversae turbant convivia mensae, id. ib. 12, 222; cf. in a poet. transf.: ancipiti quoniam bello turbatur utrimque, Lucr. 6, 377: ne comae turbarentur, quas componi vetuit, Quint. 11, 3, 148: ne turbet toga mota capillos, Ov. Am. 3, 2, 75: capillos, id. M. 8, 859; id. Am. 3, 14, 33; cf. in a Greek construction: turbata capillos, id. M. 4, 474: ceram, the seal , Quint. 12, 8, 13: uvae recentes alvum turbant, Plin. 23, 1, 6, § 10.— Absol. : instat, turbatque ruitque, Ov. M. 12, 134.—Reflex.: cum mare turbaret (sc. se), Varr. R. R. 3, 17, 7 Schneid. ad loc. (al. turbaretur).—

B In partic.

1 Milit. t. t., to throw into disorder , break the line of battle, disorganize : equitatus turbaverat ordines, Liv. 3, 70, 9: aciem peditum, id. 30, 18, 10.— Absol. : equites eruptione factā in agmen modice primo impetu turbavere, Liv. 38, 13, 12: turbantibus invicem copiis, Flor. 4, 2, 49: hic rem Romanam, magno turbante tumultu, sistet, Verg. A. 6, 857.—

2 Of water, to trouble , make thick or turbid : lacus, Ov. M. 6, 364: fons quem nulla volucris turbarat, id. ib. 3, 410: flumen imbre, id. ib. 13, 889: limo aquam, Hor. S. 1, 1, 60: aquas lacrimis, Ov. M. 3, 475; cf.: pulvis sputo turbatus, Petr. 131.—

II Trop.: non modo illa permiscuit, sed etiam delectum atque ordinem turbavit, Cic. Verr. 2, 2, 50, § 123: qui omnia inflma summis paria fecit, turbavit, miscuit, id. Leg. 3, 9, 19: Aristoteles quoque multa turbat, a magistro Platone non dissentiens, id. N. D. 1, 13, 33: quantas res turbo! Plaut. Mil. 3, 2, 1: quas meus filius turbas turbet, id. Bacch. 4, 9, 1; cf.: quae meus filius turbavit, id. ib. 5, 1, 5; id. Cas. 5, 2, 6: ne quid ille turbet vide, Cic. Q. Fr. 3, 1, 7, § 24: haec, quae in re publicā turbantur, id. ib. 3, 9, 3: cum dies alicui nobilium dicta novis semper certaminibus contiones turbaret, Liv. 3, 66, 2: ne incertā prole auspicia turbarentur, id. 4, 6, 2: milites nihil in commune turbantes, Tac. H. 1, 85: turbantur (testes), Quint. 5, 7, 11; cf. id. 4, 5, 6; 5, 14, 29; 10, 7, 6: spem pacis, Liv. 2, 16, 5.— Absol.: Ph. Ea nos perturbat. Pa. Dum ne reducam, turbent porro, quam velint, Ter. Hec. 634 (cf. I. B. 1. supra): repente turbare Fortuna coepit, Tac. A. 4, 1: si una alterave civitas turbet, id. ib. 3, 47: M. Servilius postquam, ut coeperat, omnibus in rebus turbarat, i. e. had deranged all his affairs , Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 2.— Impers. pass. : nescio quid absente nobis turbatum'st domi, Ter. Eun. 649: totis Usque adeo turbatur agris, Verg. E. 1, 12: si in Hispaniā turbatum esset, Cic. Sull. 20, 57.

VI —Hence, turbātus , a, um, P. a., troubled , disturbed , disordered , agitated , excited.

A Lit.: turbatius mare ingressus, more stormy , Suet. Calig. 23: turbatius caelum, id. Tib. 69.—

B Trop.: hostes inopinato malo turbati, Caes. B. C. 2, 12: oculis simul ac mente turbatus, Liv. 7, 26, 5: turbatus religione simul ac periculo, Suet. Ner. 19; cf.: turbatus animi, Sil. 14, 678: placare voluntates turbatas, Cic. Planc. 4, 11: seditionibus omnia turbata sunt, Sall. Or. Phil. contr. Lep id. 1: turbata cum Romanis pax, Just. 18, 2, 10: omnia soluta, turbata atque etiam in contrarium versa, Plin. Ep. 8, 14, 7; cf.: quae si confusa, turbata, permixta sunt, etc., id. ib. 9, 5, 3.—Hence, adv.: turbātē , confusedly , disorderly : aguntur omnia raptim atque turbate, in confusion , Caes. B. C. 1, 5, 1.

Related Words