arbĭtror (act. arbitro, v. infra; arch. inf. arbitrarier, Plaut. Aul. 4, 1, 21), ātus, 1, v. dep. [arbiter].
I In gen., to be a hearer or beholder of something (v. arbiter, I.), to observe , perceive , hear , etc. (in this sense only ante- and post-class.): dicta alicujus, Plaut. Capt. 2, 1, 24; id. Aul. 4, 1, 21; Ap. Met. 10, 16, 6; 3, 21, 10; domus attiguae fortunas arbitraturus, id. ib. 4, 12, 22.—Hence of the mind, to examine , consider , weigh : diligentius carmina Empedoclis, Gell. 4, 11, 10.—
II Esp.
A T. t. of judic. lang. (cf. arbiter, II.), to make a decision , give judgment or sentence : si in eo, quod utroque praesente arbitratus est, arbitrio paritum non esset, Dig. 4, 8, 44; 6, 1, 35.—Hence, fidem alicui arbitrari, to adjudge , i. e. to give , credit to one , to put faith in , Plaut. Bacch. 3, 6, 41.—Of witnesses, as t. t., to testify , to declare or announce , give evidence : qui testimonium diceret, ut arbitrari se diceret, etiam quod ipse vidisset, Cic. Ac. 2 ( Luc. ), 47, 146: qui primum illud verbum consideratissimum nostrae consuetudinis arbitror, quo nos etiam tunc utimur, cum ea dicimus jurati, quae comperta habemus, quae ipsi vidimus, ex toto testimonio suo sustulit, atque omnia se scire dixit, id. Font. 9: mortuum inde arbitrari, Liv. 3, 13, 3; 4, 40.—
B.1 In gen., to be of the opinion , to believe , consider as , = νομίζω (most freq. in prose; a favorite word with Cic.): Bene facta male locata male facta arbitror, Enn. ap. Cic. Off. 2, 18, 62: gratum arbitratur esse id a vobis sibi, Plaut. Am. prol. 48: nefas esse arbitrari Gracchos laudare, Cic. Agr. 2, 10: Falsum arbitror radices arborum vetustate minui, Plin. 16, 31, 56, § 130: Justum autem arbitror suscitarc vos, Vulg. 2 Pet. 1, 13: scelestissimum te arbitror, Plaut. Am. 2, 1, 2: arbitraris me inimicum tuum, Vulg. Job, 13, 24; ib. Philipp. 3, 8: si hoc minus ad officium tuum pertinere arbitrabere, suscipiam partes, quas alienas esse arbitrabar, Cic. Verr. 2, 4, 37: ut in ceteris artibus ... similiter arbitror in hac ratione dicendi etc., id. de Or. 2, 16, 70; id. Quinct. 34; id. Verr. 2, 169; id. Clu. 17; id. Cat. 1, 17; id. Arch. 30; id. Deiot. 24; id. Mil. 21: tamen, ut arbitror, auctoritate advocatorum adducti in veritate manserunt, id. Clu. 63; so id. Sex. Rosc. 82; id. Imp. Pomp. 58; id. Clu. 176: ut ego arbitror, id. Sest. 16; id. Pis. 68: sicut arbitror, id. Clu. 50: ego quod ad me attinet (itemque arbitror ceteros) idcirco taceo, quod, etc., id. ad Q. Fr. 2, 1: arbitratus id bellum celeriter confici posse, Caes. B. G. 3, 28: Jugurtham esse arbitrati cum magno gaudio obvii procedunt, thinking it to be Jugurtha , Sall. J. 69, 1: non satis tuta eadem loca sibi arbitratus, Nep. Alcib. 9, 1; so id. Timo th. 3, 3 al.—
2 To think , suppose , as opp. to knowing: Arbitror: Certum non scimus, Ter. Eun. 110: si hunc noris satis, Non ita arbitrere, id. And. 915: De. Sanumne credis te esse? Mi. Equidem arbitror, id. Ad. 748: Quid consilii ceperis, quem nostrūm ignorare arbitraris? Cic. Cat. 1, 1; id. Imp. Pomp. 31: arbitrantur se posse fugere, Vulg. Esth. 16, 4; ib. Matt. 10, 34.☞
a Act. form arbĭtro , āre: te si arbitrarem dignum, Plaut. Ps. 4, 2, 57: Probiores credo arbitrabunt, id. Stich. 1, 2, 87. —
b Arbitror in pass. signif.: continuo arbitretur (i. e. eligatur, quaeratur) uxor filio tuo, Plaut. Ep. 2, 2, 82: cum ipse praedonum socius arbitraretur, Cic. Verr. 2, 5, 41; id. Mur. 16 fin. ; id. Att. 1, 11; cf. Zumpt ad Cic. Verr. l. l.: quaestio in utramque partem a prudentibus viris arbitrata, i. e. judicata, Gell. 1, 13: sumptus funeris arbitrantur pro facultatibus defuncti, are estimated , Dig. 11, 7, 12; so ib. 4, 8, 27; 2, 15, 8: ex scriptis eorum, qui veri arbitrantur, ὑπολαμβάνονται, Cael. ap. Prisc. p. 792 P.