exsulto

A New Latin Dictionary by Charlton T. Lewis Ph.D. and Charles Short, LL. D.

exsulto (exult-), āvi, ātum, 1, v. freq. n. [exsilio], to spring vigorously, to leap or jump up (class.; esp. in the trop. signif.).

I Lit.: equi ferocitate exsultantes, Cic. Off. 1, 26, 90: equi, Nep. Eum. 5: exsultantes loligines, Cic. Div. 2, 70, 145: pisciculi, id. Fragm. ap. Non. 66, 1: pecora exsultantia, Plin. 18, 35, 88, § 364: taurus in herba, Ov. M. 2, 864; cf. id. ib. 11, 79: (curetes) in numerum exsultant, i. e. dance , Lucr. 2, 631.—

B Of inanimate subjects: sanguis emicat exsultans alte, Lucr. 2, 195: pila exsultat, Sen. Q. N. 6, 10 fin. : exsultant aestu latices, Verg. A. 7, 464; cf. Plin. 31, 10, 46, § 114: exsultant vada atque aestu miscentur harenae, Verg. A. 3, 557: glaebae, Plin. 18, 19, 49, § 179: densiores circa pampini exsultant, spring up , i. e. come up , grow up , id. 17, 22, 35, § 180: breves (syllabae) si continuantur, exsultant, to skip , hop , Quint. 9, 4, 91.—

II Trop.

A In gen., to gambol about , move freely , expatiate : hic (in pectore) exsultat pavor ac metus, riot , gambol , Lucr. 3, 141: cum sit campus, in quo exsultare possit oratio, Cic. Ac. 2 ( Luc. ), 35, 112; cf.: in reliquis (orationibus) exsultavit audacius (Demosthenes), id. Or. 8, 26: assurgendi exsultandique in laudando licentia, Quint. 2, 2, 9: solidos novus exsultabis in actus, will undertake with alacrity , Stat. S. 4, 4, 38.—

B In partic., to exult , rejoice exceedingly; to run riot , to revel; to vaunt , boast : exsultantem te et praefidentem tibi repriment legum habenae, Poët. ap. Cic. de Or. 3, 41, 166; cf.: rex ille (Tarquinius) victoriis divitiisque subnixus, exsultabat insolentiā, id. Rep. 2, 25; and: exsultasse populum insolentiā libertatis, id. ib. 1, 40: exsultare eam (partem animi) in somno immoderateque jactari, id. Div. 1, 29, 60: exsultare voluptate, id. Fragm. ap. Non. 301, 7 (Rep. 3, 36 ed. Mos.): laetitiā, id. Clu. 5, 14; id. Tusc. 5, 6, 16 (with temere gestiens); id. Att. 15, 21, 1; Liv. 27, 2, 2: gaudio, Cic. Phil. 2, 27, 66: victoriā, id. Rosc. Am. 6, 16; cf. successu, Verg. A. 2, 386: gestis, Tac. Agr. 8: vana spe, Quint. 6, 4, 17 et saep.: in ruinis alicujus, Cic. Balb. 26, 58: in omni crudelitate, id. Fragm. ap. Non. 300, 26 (Rep. 2, 41 ed. Mos.): Graeci exsultant, quod, etc., id. Att. 6, 1, 15: dum histrio in cubiculum principis exsultaverit (= ἐξορχήσαιτο, Gronov.), Tac. A. 11, 28 (al. insultaverit).— Absol. : illa theatra (i. e. spectatores) exsultant, Cic. Leg. 2, 15, 39 Mos. N. cr. : furorem exsultantem reprimere, id. Sest. 44, 95; cf.: exsultantem laetitiam comprimere, id. Top. 22, 86: laus in qua maxime ceterorum exsultat oratio, id. Fin. 1, 16, 54.

VI —Hence, ex-sultans ( exult- ), antis, P. a. *

A (Acc. to I. B. fin. ) Of short syllables, skipping , hopping : paululum morae damus inter ultimum ac proximum verbum ... alioqui sit exsultantissimum et trimetri finis, Quint. 9, 4, 108.—

B (Acc. to II. B.)

1 Boastful , vain-glorious : turbati aut exsultantis animi motus, Tac. H. 1, 17.—

2 Of an orator or an oration, diffuse , prolix : fiunt pro grandibus tumidi ... laetis corrupti, compositis exsultantes, Quint. 10, 2, 16; cf. id. 12, 10, 12; 8, 3, 56; 9, 4, 69 (with remissae); 10, 4, 1: Cicero supra modum exsultans et superfluens, Tac. Dial. 18.— Hence, * Adv.: exsultanter , diffusely , at large; only comp. : quae hilarius et quasi exsultantius scripsi, Plin. Ep. 3, 18, 10.

Related Words