ingĕnĭum, ii, n. [in-geno, from gigno], innate or natural quality, nature.
I In gen. (so mostly poet.; in Sall. and in postAug. prose; not in Cic. or Caes.): pro ingenio ego me liberum esse ratus sum, pro imperio tuo tibi servire aequom censeo, Plaut. Trin. 2, 2, 22: ite in frundiferos locos Ingenio arbusta ubi nata sunt, non obsita, by their own nature , Naev. ap. Non. 323, 1 (Trag. Rel. v. 28 Rib.); so, loci, Sall. H. 3, 18 Dietsch: locorum hominumque ingenia, Liv. 28, 12, 11; Tac. A. 6, 41; id. H. 1, 51; Flor. 2, 6, 16 al.: terrae, Liv. 37, 54, 21: montis, Tac. H. 2, 4; cf.: campi suopte ingenio humentes, id. ib. 5, 14: arvorum, Verg. G. 2, 177; and, portūs, Sil. 14, 283: arbores sui cujusque ingenii poma ferunt, Col. 3, 1, 2: lactis ingenia et proprietates, Gell. 12, 1, 14: ingenium velox igni, Sev. Aetn. 214: crines ingenio suo flexi, naturally , Petr. 126: ut magistratus imperio suo vehemens mansueto permitteretur ingenio, Liv. 2, 30, 4; cf.: cum honesta suopte ingenio peterentur, in consequence of its own nature , Tac. A. 3, 26: mitis ingenio, id. ib. 6, 15: cunctator ingenio, id. ib. 15, 1: ingenio trux, id. H. 1, 21.— Rarely of beasts: mitior ad feras bestias, praecipitia ingenia sortitas, Curt. 8, 1, 35.—
II In partic., of persons.
A Natural disposition , temper , mode of thinking , character , bent , inclination : feci ego ingenium meum, have acted out , Plaut. Merc. 4, 1, 2: ita ingenium meumst, id. Am. 3, 2, 18: ut ingenium est omnium hominum ab labore proclive ad lubidinem, Ter. And. 77: liberale, id. ib. 854: pium ac pudicum, id. Hec. 152: durum atque inexorabile, id. Phorm. 496: inhumanum, id. Eun. 880: lene in liberos, id. Heaut. 151: utinam nunc matrescam ingenio, Pac. Con. Rel. v. 139 Rib. (1 Rib., maturescam): mobile, Plin. Ep. 2, 11, 22: cicur et mansuetum, Varr. L. L. 7, § 91 Müll.: inverecundum animi, Cic. Inv. 1, 45, 83: vera loqui etsi meum ingenium non moneret. Liv. 3, 68, 9: ingenio suo vivere, id. 3, 36, 1: redire ad ingenium, to return to one’s natural bent , to one’s old courses , Ter. Ad. 71: Volscis levatis metu suum rediit ingenium, Liv. 2, 22, 3: quae maxime ad muliebre ingenium efficaces preces sunt, id. 1, 9, 16: vanum dictatoris, id. 1, 27, 1: mitis ingenii juvenem, id. 1, 46, 4: Turni ferox, id. 1, 51, 7: temperare suum, to control his temper , id. 8, 36, 5: horrida, Curt. 4, 6, 3: molliora, id. 5, 6, 18: humana, id. 5, 10, 13: felix, Sen. Ep. 95, 36: rapax, id. ad Helv. 17, 4: atrox, Tac. A. 4, 50: procax, id. H. 3, 32: ingenium ingeni, in Plautus, signifies peculiarity of disposition , Stich. 1, 2, 69.—
2 Concr. collect.: tanto corruptius iter immixtis histrionibus et spadonum gregibus et cetero Neronianae aulae ingenio, the people who gave character to the court , Tac. H. 2, 71.—
B With respect to intelligence.
1 Natural capacity , talents , parts , abilities , genius : docilitas, memoria, quae fere appellantur uno ingenii nomine, Cic. Fin. 5, 13, 36: ingenium ad fingendum, id. Font. 14, 30: excellens ac singulare, id. de Or. 2, 74, 298: vir acerrimo ingenio, id. Or. 5, 18: cujus tanta vis ingenii est, ut, etc., id. de Or. 2, 74, 299: tardum, id. ib. 2, 27, 117: acutum aut retusum, id. de Div. 1, 36, 72: eximium, id. Tusc. 5, 24, 68: praestantissimum, id. Fin. 2, 16, 51: magnum, id. Ac. 2, 1, 1: illustre, id. Cael. 1, 1: oratorium, Tac. Dial. 10: pulcherrimum et maximum, Plin. Ep. 8, 12, 4: hebetatum, fractum, contusum, id. ib. 8, 14, 9: celeres ingenii motus, Cic. de Or. 1, 25, 113: ingenii acies, id. ib. 3, 5, 20: ingenii lumen, id. Brut. 15, 59: ingenii vis, id. Phil. 5, 18, 49: ingenii vena, Hor. C. 2, 18, 9: ingenii vigor, Ov. M. 8, 254: ingenii celeritas, Nep. Eum. 1: ingenii docilitas, id. Att. 1: ingenio abundare, Cic. Fam. 4, 8, 1: ingenio valere, Quint. 1, 8, 8: ingenio divino esse, Cic. Ac. 2, 36, 117: ingenio hebeti esse, id. Phil. 10, 8, 17: in eo ingenium ejus elucere videbatis, id. Cael. 19, 45: colere et imbuere ingenium artibus, Plaut. Trin. 2, 2, 16: acuere, Quint. 1, 4, 7: alere, id. 1, 8, 8: exercere multiplici variāque materiā, id. 2, 4, 20: versabatur in hoc nostro studio cum ingenio, with cleverness , Cic. Fam. 13, 10, 2; so, cum ingenio, Dig. 1, 16, 9: ingenii memoria immortalis est, Sen. Polyb. 18, 2.— Plur. : acutiora ingenia et ad intellegendum aptiora eorum, qui, etc., Cic. N. D. 2, 16, 42: aliae (partes agrorum) quae acuta ingenia gignant, aliae quae retusa, intellects , id. Div. 1, 36, 79 fin. —
2 Transf.
a A genius , i. e. a man of genius , a clever , ingenious person : excepi voluntatem tam excellens ingenium fuisse in civitate, Cic. Brut. 40, 147; id. Rep. 2, 1, 2; Liv. 41, 4, 3: nullum magnum ingenium sine mixtura dementiae fuit, Sen. Tranq. An. 17, 10. — Plur. : ut saepe summa ingenia in occulto latent, Plaut. Capt. 1, 2, 62: decora, Tac. A. 1, 1: magna, id. H. 1, 1: nostra (i. e. oratores, id. Dial. 1; id. Agr. 2; Sen. Ep. 2, 1; id. ad Polyb. 27, 1: candidissimus omnium magnorum ingeniorum aestimator Livius, id. Suas. 6, 22: ingenia et artes vel maxime fovit, Suet. Vesp. 18; id. Aug. 89: id in magnis animis ingeniisque plerumque contingit, Cic. Off. 1, 22, 74.—
b Of things, an invention , a clever thought : exquisita ingenia cenarum, Plin. Pan. 49, 7; cf. Tac. H. 3, 28: noctium suarum ingenia (= flagitiosae libidinis inventiones), voluptuous inventions , id. A. 16, 20.