nosco, nōvi, nōtum, 3 (old form, GNOSCO, GNOVI, GNOTVM, acc. to Prisc. p. 569 P.; inf. pass. GNOSCIER, S. C. de Bacch.; cf. GNOTV, cognitu, Paul. ex Fest. p. 96 Müll.: GNOT (contr. for gnovit) οἶδεν, ἐπιγινώσκει; GNOTV, γνῶσιν, διάγνωσιν, Gloss. Labb.—Contr. forms in class. Lat. are nosti, noram, norim. nosse; nomus for novimus: nomus ambo Ulixem, Enn. ap. Diom. p. 382 P., or Trag. v. 199 Vahl.), v. a. [for gnosco, from the root gno; Gr. γιγνώσκω, to begin to know], to get a knowledge of, become acquainted with, come to know a thing (syn.: scio, calleo).
I Lit.
1
α Tempp. praes. : cum igitur, nosce te, dicit, hoc dicit, nosce animum tuum, Cic. Tusc. 1, 22, 52: Me. Sauream non novi. Li. At nosce sane, Plaut. As. 2, 4, 58; cf.: Ch. Nosce signum. Ni. Novi, id. Bacch. 4, 6, 19; id. Poen. 4, 2, 71: (Juppiter) nos per gentes alium alia disparat, Hominum qui facta, mores, pietatem et fidem noscamus, id. Rud. prol. 12; id. Stich. 1, 1, 4: id esse verum, cuivis facile est noscere, Ter. Ad. 862: ut noscere possis quidque, Lucr. 1, 190; 2, 832; 3, 124; 418; 588; Cic. Rep. 1, 41, 64: deus ille, quem mente noscimus, id. N. D. 1, 14, 37.— Pass. : EAM (tabulam) FIGIER IOVBEATIS, VBEI FACILVMED GNOSCIER POTISIT, S. C. de Bacch.: forma in tenebris nosci non quita est, Ter. Hec. 572 sq.: omnes philosophiae partes tum facile noscuntur, cum, etc., Cic. N. D. 1, 4, 9: philosophiae praecepta noscenda, id. Fragm. ap. Lact. 3, 14: nullique videnda, Voce tamen noscar, Ov. M. 14, 153: nec noscitur ulli, by any one , id. Tr. 1, 5, 29: noscere provinciam, nosci exercitui, by the army , Tac. Agr. 5.—
β Tempp. perf., to have become acquainted with, to have learned, to know : si me novisti minus, Plaut. Aul. 4, 10, 47: Cylindrus ego sum, non nosti nomen meum? id. Men. 2, 2, 20: novi rem omnem, Ter. And. 789: qui non leges, non instituta ... non jura noritis, Cic. Pis. 13, 30: plerique neque in rebus humanis quidquam bonum norunt, nisi, etc., id. Lael. 21, 79: quam (virtutem) tu ne de facie quidem nosti, id. Pis. 32, 81; id. Fin. 2, 22, 71: si ego hos bene novi, if I know them well , id. Rosc. Am. 20 fin. : si Caesarem bene novi, Balb. ap. Cic. Att. 9, 7, B, 2: Lepidum pulchre noram, Cic. Fam. 10, 23, 1: si tuos digitos novi, id. Att. 5, 21, 13: res gestas de libris novisse, to have learned from books , Lact. 5, 19, 15: nosse Graece, etc. (late Lat. for scire), Aug. Serm. 45, 5; 167, 40 al.: ut ibi esses, ubi nec Pelopidarum—nosti cetera, Cic. Fam. 7, 28, 2; Plin. Ep. 3, 9, 11.—
2 To examine, consider : ad res suas noscendas, Liv. 10, 20: imaginem, Plaut. Ps. 4, 2, 29.—So esp., to take cognizance of as a judge: quae olim a praetoribus noscebantur, Tac. A. 12, 60.—
II Transf., in the tempp. praes .
A In gen., to know, recognize (rare; perh. not in Cic.): hau nosco tuom, I know your ( character , etc.), i. e. I know you no longer , Plaut. Trin. 2, 4, 44: nosce imaginem, id. Ps. 4, 2, 29; id. Bacch. 4, 6, 19: potesne ex his ut proprium quid noscere? Hor. S. 2, 7, 89; Tac. H. 1, 90.—
B In partic., to acknowledge, allow, admit of a reason or an excuse (in Cic.): numquam amatoris meretricem oportet causam noscere, Quin, etc., Plaut. Truc. 2, 1, 18: illam partem excusationis ... nec nosco, nec probo, Cic. Fam. 4, 4, 1; cf.: quod te excusas: ego vero et tuas causas nosco, et, etc., id. Att. 11, 7, 4: atque vereor, ne istam causam nemo noscat, id. Leg. 1, 4, 11.—
III Transf. in tempp. perf.
A To be acquainted with , i. e. to practise, possess : alia vitia non nosse, Sen. Q. N. 4 praef. § 9.—
B In mal. part., to know (in paronomasia), Plaut. Most. 4, 2, 13; id. Pers. 1, 3, 51.—
IV (Eccl. Lat.) Of religious knowledge: non noverant Dominum, Vulg. Judic. 2, 12; ib. 2 Thess. 1, 8: Jesum novi, Paulum scio, I acknowledge , ib. Act. 19, 15.
XIII —Hence, nōtus , a, um, P. a., known .
A Lit.: nisi rem tam notam esse omnibus et tam manifestam videres, Cic. Verr. 2, 3, 58, 134: ejusmodi res ita notas, ita testatas, ita manifestas proferam, id. ib. 2, 2, 34, § 85: fingi haec putatis, quae patent, quae nota sunt omnibus, quae tenentur? id. Mil. 28, 76: noti atque insignes latrones, id. Phil. 11, 5, 10: habere omnes philosophiae notos et tractatos locos, id. Or. 33, 118: facere aliquid alicui notum, id. Fam. 5, 12, 7: tua nobilitas hominibus litteratis est notior, populo obscurior, id. Mur. 7, 16: nullus fuit civis Romanus paulo notior, quin, etc., Caes. B. C. 2, 19: vita P. Sullae vobis populoque Romano notissima, Cic. Sull. 26, 72: nulli nota domus sua, Juv. 1, 7.—
β With gen. (poet.): notus in fratres animi paterni, Hor. C. 2, 2, 6: noti operum Telchines. Stat. Th. 2, 274: notusque fugarum, Vertit terga, Sil. 17, 148.—
γ With subj.-clause : notum est, cur, etc., Juv. 2, 58.—
δ With inf. (poet.): Delius, Trojanos notus semper minuisse labores, Sil. 12, 331.—
2 In partic.
a Subst.: nōti , acquaintances, friends : de dignitate M. Caelius notis ac majoribus natu ... respondet, Cic. Cael. 2, 3: hi suos notos hospitesque quaerebant, Caes. B. C. 1, 74, 5; Hor. S. 1, 1, 85; Verg. Cir. 259.—
b In a bad sense, notorious : notissimi latronum duces, Cic. Fam. 10, 14, 1: integrae Temptator Orion Dianae, Hor. C. 3, 4, 70; Ov. M. 1, 198: Clodia, mulier non solum nobilis sed etiam nota, Cic. Cael. 13, 31; cf. id. Verr. 1, 6, 15: moechorum notissimus, Juv. 6, 42.—
B Transf., act., knowing, that knows : novi, notis praedicas, to those that know , Plaut. Ps. 4, 2, 39.