rĕ-fercĭo, si, tum, 4, v. a. [farcio],
I to fill up , stuff , cram (class.; most freq. in the P. a.).
I Lit.: meministis tum judices, corporibus civium Tiberim compleri, cloacas referciri, Cic. Sest. 35, 77: horrea, Plin. Pan. 31, 6: aerarium publicum, Avid. Cass. ap. Volcat. Avid. Cass. fin. — Poet., of personal objects: quem Fortuna donis opimis refersit, Sil. 5, 266.—
II Trop.: perfice, ut Crassus quae coarctavit et peranguste refersit in oratione suā, dilatet nobis atque explicet, Cic. de Or. 1, 35, 163: aures refersit istis sermonibus, id. Rab. Post. 14, 40: libros puerilibus fabulis, id. N. D. 1, 13, 34: libris omnia, id. Tusc. 2, 2, 6: hominum vitam superstitione omni, id. N. D. 2, 24, 63. — Hence, rĕfertus , a, um, P. a., stuffed , crammed , filled full.
α With abl. (of things): habere villas ornamentis refertas, Cic. Verr. 2, 4, 57, § 126; cf.: omnibus rebus ornatae ac refertae urbes, id. Imp. Pomp. 8, 21: insula Delos referta divitiis, id. ib. 18, 55: domus cupas taedā ac pice refertas, * Caes. B. C. 2, 11, 2: loca referta praedā, Liv. 5, 41: cera referta notis, Ov. Am. 1, 12, 8.— Sup. : theatrum celebritate refertissimum, Cic. Q. Fr. 1, 1, 14, § 42: Xerxes refertus omnibus praemiis donisque fortunae, id. Tusc. 5, 7, 20; cf.: bellorum praemiis refertos, Tac. A. 11, 7: refertus honestis studiis, id. Or. 34: vita undique referta bonis, Cic. Tusc. 5, 31, 86, id. Brut. 85, 294: litterae refertae omni officio, diligentiā, suavitate, id. Q. Fr. 2, 13 (15, a), 1: refertae sententiis poëtarum, Quint. 5, 11, 39: carmina referta contumeliis, Tac. A. 4, 34 fin. : flumen crocodilis refertum, Plin. 5, 1, 1, § 10.—With abl. personae (less freq.): domus erat aleatoribus referta, plena ebriorum, Cic. Phil. 2, 27, 67: armatis militibus refertum forum, id. Deiot. 12, 33; cf. id. Verr. 2, 1, 52, § 137; id. Planc. 8, 19; id. Or. 41, 140; 42, 146; id. Pis. 5, 11: per refertum clientibus atrium prodire, Sen. Brev. Vit. 14, 4.—
β With gen. (of persons): referta Gallia negotiatorum est, plena civium Romanorum, Cic. Font. 5, 11 B. and K. (al. 1, 1): oppida hominum referta, Varr. ap. Non. 501, 15: referta quondam Italia Pythagoreorum fuit, Cic. de Or. 2, 37, 154: audieram refertam esse Graeciam sceleratissimorum hominum ac nefariorum, id. Planc. 41, 98: urbem refertam esse optimatium, id. Att. 9, 1, 2: mare refertum fore praedonum, id. Rab. Post. 8, 20.— Very rarely of things: cum refertam urbem atque Italiam fanorum haberemus, Cic. Har. Resp. 13, 28: castra referta regalis opulentiae capta, Just. 2, 14, 6; cf.: saltus elephantorum refertus, Plin. 5, 1, 1, § 15.— *
γ With de : quaerebat, cur de hujusmodi nugis referti essent eorum libri, Cic. de Or. 1, 19, 86.—
δ Absol. : Suessam Pometiam urbem opulentam refertamque cepit, Cic. Rep. 2, 24, 45 Mos.: locuples ac referta domus, id. de Or. 1, 35, 161: aerarium, id. ib. 2, 2, 2, § 6: Asia, id. Mur. 9, 20: refertos agros, Tac. H. 2, 56: utrique (Academici et Peripatetici) disciplinae formula plena et referta, Cic. Ac. 1, 4, 17.— Comp. : refertius aerarium, Cic. Verr. 2, 3, 87, § 202.— Adv. does not occur.