spes, spēi (gen. spe, Liv. 1, 40, 7 dub.; Weissenb. spei; plur. nom. and acc. speres, Enn. ap. Fest. p. 333 Müll., or Ann. v. 410 and 132 Vahl.; gen. sperum, Eum. Paneg. Const. 15; abl. speribus, Varr. ap. Non. 171, 27 and 30: spebus, Sid. Apollin. Ep. 3, 6; Sulp. Sev. Dial. 3, 10; Paul. Nol. Carm. 18, 243; Hilar. in Psa. 119; cf. Neue, Formenl. 1, 570), f. [perh. root spa-, to draw out; Gr. σπάω; cf.: prosper, spondeo; v. spatium].
I Lit.
A In gen., the expectation of something desired, hope (the predom. signif. of the word; syn. exspectatio).
α Absol. : si spes est exspectatio boni, mali exspectationem esse necesse est metum, Cic. Tusc. 4, 37, 80: bona spes cum omnium rerum desperatione confligit, id. Cat. 2, 11, 25: ut aegroto, dum anima est, spes esse dicitur; sic, etc., id. Att. 9, 10, 3: nolite nimiam spem habere, Cat. ap. Gell. 13, 17, 1: spem habere in fide alicujus, Cic. Inv. 1, 39, 71; cf.: nostros tantum spei habere ad vivendum, quantum accepissent ab Antonio, id. Att. 15, 20, 2: miserum est nec habere ne spei quidem extremum, id. N. D. 3, 6, 14: in quīs plurimum habebat spei, Curt. 3, 3, 1: spem sibi aliquam proponere, Cic. Verr. 2, 5, 16, § 41: spem reliquorum in vestrā potestate positam esse, id. Fl. 1, 3: spem ponere in armis, Verg. A. 2, 676: spem deponere, abandon , Hor. S. 2, 5, 26; but: spem salvis in alicujus morte deponere, to place , Curt. 10, 9, 7: spem alicujus alere, Cic. Cat. 1, 12, 30; cf.: auxerat meam spem, quod, etc., id. Phil. 12, 1, 2: aliquem in spem adducere, id. Att. 3, 19, 2: quae (salus nostra) spe exiguā extremāque pendet, id. Fl. 2, 4: ut eos homines spes falleret, id. Div. in Caecil. 2, 4: quantā de spe decidi, Ter. Heaut. 250: hac spe lapsus Indutiomarus, Caes. B. G. 5, 55: nostris militibus spem minuit, id. ib. 5, 33: Helvetii eā spe dejecti, id. ib. 1, 8: ab hac spe repulsi Nervii, id. ib. 5, 42; cf.: de spe conatuque depulsus, Cic. Cat. 2, 7, 14: pro re certā spem falsam domum retulerunt, id. Rosc. Am. 38, 110: non solum spe, sed certā re jam et possessione deturbatus est, id. Fam. 12, 25, 2: spei nostrae finem inponere, Liv. 5, 4, 10: morando spem destituere, id. 1, 51, 5: dolor tantae ad inritum cadentis spei, id. 2, 6, 1: spes ad inritum redacta, id. 28, 31, 1: Philippus, magnā spe depulsus, id. 31, 25, 11: Tyrii ab ingenti spe destituti erant, Curt. 4, 3, 20: tantā spe destituti, id. 8, 6, 20: spem pro re ferentes, Liv. 36, 40, 7: hominem sine re, sine fide, sine spe, etc., Cic. Cael. 32, 78: sunt omnia, sicut adulescentis, non tam re et maturitate quam spe et exspectatione laudata, id. Or. 30, 107: ego jam aut rem aut ne spem quidem exspecto, id. Att. 3, 22, 4: nemo umquam animo aut spe majora suscipiet, qui, etc., id. Lael. 27, 102: multa praeter spem scio multis bona evenisse, Plaut. Rud. 2, 3, 69; so, praeter spem evenit! Ter. And. 436; 678; id. Heaut. 664: repente praeter spem dixit, etc., Cic. Fam. 4, 4, 3: cetera contra spem salva invenit, Liv. 9, 23, 17: omnia bona in spe habere, Sall. C. 31, 7.— Plur. : ubi sunt spes meae? Plaut. Curc. 2, 3, 28: si mihi mulierculae essent salvae, spes aliquae forent, id. Rud. 2, 6, 69; id. Capt. 2, 3, 85: in quo nostrae spes omnesque opes sitae Erant, Ter. Ad. 331; id. Phorm. 470; cf.: omnes Catilinae spes atque opes concidisse, Cic. Cat. 3, 7, 16; so often: spes opesque, Sall. J. 107, 4: (cadus) Spes donare novas largus, Hor. C. 4, 12, 19 al.—
β With gen. obj. : spem istoc pacto nuptiarum omnem eripis, Ter. Heaut. 713: spe mercedis adducti, Cic. Lael. 9, 31: spes dignitatis suae, id. de Or. 1, 7, 25: spes diuturnitatis atque imperii, id. Rep. 2, 3, 5: nec in praemiis humanis spem posueris rerum tuarum, id. ib. 6, 23, 25; cf. id. de Or. 1, 7, 25: quoniam me tui spem das, id. Rep. 1, 10, 15: ni mihi esset spes ostensa Hujusce habendae, Ter. Phorm. 826: spes amplificandae fortunae fractior, Cic. Lael. 16, 59: ut reo audaci spem judicii corrumpendi praeciderem, id. Verr. 2, 1, 7, § 20: Antiochus a spe societatis Prusiae decidit, Liv. 37, 26, 1: hoc conloquium abstulit spem Hannibali recipiendae Nolae, id. 33, 44, 3: exulanti Amyandro spes recuperandi regni facta est, id. 38, 1, 3; Tac. Or. 14 fin. : spe templi capiendi, Liv. 31, 25, 2: spem suae mortis conceperat, Ov. M. 6, 554. —
γ With obj.-clause : spes est, eum melius facturum, Plaut. Stich. 1, 1, 22; id. Ep. 3, 1, 11; Auct. Her. 2, 17, 25: magna me spes tenet, explicare, etc., Cic. Clu. 3, 7: in spem maximam adducti, hunc ipsum annum salutarem civitati fore, id. Mil. 28, 78: ne spes quidem ulla ostenditur, fore melius, id. Att. 11, 11, 1: magnam in spem veniebat, fore, uti, etc., Caes. B. G. 1, 42: magnam se habere spem, Ariovistum finem injuriis facturum, id. ib. 1, 33: injecta est spes patri, Posse illam extrudi, Ter. Phorm. 692: si qui vestrum spe ducitur, se posse, etc., Cic. Agr. 1, 9, 27: in spem venio, appropinquare tuum adventum, id. Fam. 9, 1, 1: magna me spes tenet, bene mihi evenire, quod mittar ad mortem, id. Tusc. 1, 41, 97: ad Aetolos legatum misit, magis ut nudaret animos, quam spe impetrari posse, Liv. 34, 24, 7: a spe scalis capi urbem posse, id. 6, 9, 9: spe castra eo die se oppugnaturos, id. 40, 31, 6.—
δ With ut : quae te ratio in istam spem induxit, ut eos tibi fidelis putaris fore? Cic. Off. 2, 15, 53: si spem afferunt, ut ... fructus appareat, id. Lael. 19, 68: spes mihi certa fuit ut, etc., Aus. Idyll. 2, 46: irritā spe agitari, ut, etc., Tac. A. 16, 26.—
ε With de : spes est de argento, Plaut. Most. 3, 1, 40; Cic. Lael. 3, 11: de flumine transeundo spem se fefellisse, Caes. B. G. 2, 10: quam spem tunc ille de me concepit, Plin. Ep. 1, 10, 3: nato filio pater spem de illo quam optimam capiat, Quint. 1, 1, 1.—
ζ With ad and gerund. : postea vero quam vidi nostros tantum spei habere ad vivendum, Cic. Att. 15, 20, 2: spem habere ad ejus salutem exstinguendam, id. Mil. 2, 5: Gallis ad temptanda ea defuit spes, Liv. 21, 25, 10 Weissenb. ad loc.: cum spei ad resistendum nihil esset, id. 43, 18, 10; 43, 19, 9.—
2 In partic.
a The hope of being appointed heir (rare): leniter in spem Arrepe officiosus, ut et scribare secundus Heres, Hor. S. 2, 5, 47: in spem secundam nepotes pronepotesque (assumebantur), Tac. A. 1, 8. —
b Spes, a Roman divinity who had several temples in Rome , Plaut. Bacch. 4, 8, 52; id. Ps. 2, 4, 19; id. Cist. 4, 1, 18; Cic. Leg. 2, 11, 28; id. N. D. 2, 23, 61; 3, 18, 47; Liv. 2, 51, 2; 25, 7, 6; 40, 51, 6; Tac. A. 2, 49; Plin. 2, 7, 5, § 14; Tib. 1, 1, 9 (19); Ov. A. A. 1, 445; Aus. Idyll. 12, 9; cf. Hartung, Relig. d. Röm. 2, p. 264.—
B Transf, concr., like the Engl. hope , of that in which hope is placed, or which is hoped for (poet. and in postAug. prose).
1 In gen.: puppes, Spes vestri reditus, Ov. M. 13, 94; cf.: vestras spes uritis, Verg. A. 5, 672: spes o fidissima Teucrum (of Aeneas), id. ib. 2, 281: spem suam (i. e. exta) circumvolat alis (milvus), Ov. M. 2, 719; cf.: spe (i. e. re speratā) potitur, id. ib. 11, 527.—
2 In partic., of hopeful children, and, by analogy, of the young of animals, or of the fruits of the earth: devovit nati spemque caputque parens, Ov. H. 3, 94 Ruhnk.; cf. also in plur., of one child: per spes surgentis Iuli, Verg. A. 6, 364; 10, 524; 4, 274; cf.: tuosne ego, o meae spes inanes, labentis oculis vidi, Quint. 6, prooem. § 12: (capella) gemellos, Spem gregis, silice in nudā connixa reliquit, Verg. E. 1, 15; cf. id. G. 4, 162: (sus) quia semina pando Eruerit rostro spemque interceperit anni, Ov. M. 15, 113.—
b In gen., as a term of endearment, hope : spes mea, Plaut. Rud. 1, 4, 27: o spes mea, o mea vita, o mea voluptas, salve, id. Stich. 4, 2, 5: o salutis meae spes, id. Rud. 3, 3, 17: et mea carissima filiola, et spes reliqua nostra, Cicero, Cic. Fam. 14, 4, 6.—
II An anticipation or apprehension of something not desired, ἐλπίς (very rare): si meam spem vis improborum fefellerit atque superaverit, Cic. Cat. 4, 11, 23: mala res, spes multo asperior, Sall. C. 20, 13: Metellus contra spem suam laetissimis animis excipitur, id. J. 88, 1: id (bellum) quidem spe omnium serius fuit, Liv. 2, 3, 1: omnium spe celerius, id. 21, 6, 5: in malā jam spe, id. 22, 48: in spe Hannibali fuit defectio Tarentinorum, id. 25, 7: dum spes nulla necis, Stat. Th. 9, 129; cf.: naufragii spes omnis abit, Luc. 5, 455.